Rola samorządów w kształtowaniu zrównoważonej mobilności

Jednym z fundamentalnych praw człowieka jest prawo do swobodnego przemieszczania, w związku z czym rolą władz państwowych, jak również organów samorządowych jest m.in. prowadzenie polityki transportowej, uwzględniającej bieżące potrzeby komunikacyjne społeczeństwa. W ramach tejże polityki określane są ramowe warunki dla rozwoju transportu oraz jego infrastrukury, po to by zapewnić mieszkańcom jak najpełniejszą mobilność. Kluczowe wyzwanie stanowi zwłaszcza sprawne i dostosowane do lokalnej specyfiki połączenie ruchu pieszego, rowerowego, samochodowego, a także komunikacji zbiorowej.

Jednakże wszelkie działania zmierzające do integracji wymienionych form transportu - aby odniosły zamierzony skutek - muszą wspógrać z odpowiednio dobranymi mechanizmami oddziaływania na zachowania transportowe mieszkańców danego obszaru. Wiąże się to bezpośrednio z kształtowaniem świadomości społecznej i ekologicznej ludności, w tym przede wszystkim powiększającego się grona użytkowników samochodów osobowych.

Promocja mobilności

Skutecznym sposobem, prowadzącym do pożądanych zmian zachowań komunikacyjnych jest aktywne promowanie mobilności aktywnej przez samorządy i współpracujące z nimi organizacje pozarządowe. Przybliżenie założeń oraz sprawdzonych metod realizacji takiej polityki w krajach Unii Europejskiej, stanowiło zasadniczy cel Czwartego Kongresu Mobilności Aktywnej, który w dniach 12-13 września odbył się w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AmberExpo w Gdańsku. Głównymi organizatorami wydarzenia były: Miasto Gdańsk oraz Polska Unia Mobilności Aktywnej (PUMA), natomiast zorganizowanie Kongresu stało się możliwe m.in. dzięki zaangażowaniu środków europejskiego projektu "ABC.multimodal" finansowanego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk.

Wydarzenie zgromadziło wielu zagranicznych gości - w tym szerokie grono specjalistów i praktyków, zajmujących się na co dzień organizacją transportu publicznego na obszarach zurbanizowanych. Zagadnienia poruszone przez prelegentów podczas tegorocznego Kongresu posłużą zapewne wykorzystaniu doświadczenia miast, regionów i krajów, które od dawna osiągają sukcesy w utrzymywaniu wysokiej jakości życia. Szczególną uwagę poświęcono zaprezentowaniu jak wiele udało im się uzyskać poprzez wdrażanie zrównoważonych zasad kształtowania rozwoju lokalnego, przy jak najpełniejszym wykorzystaniu potencjału aktywnych form mobilności.

Kierowany głównie do innowacyjnie myślących samorządowców (prezydentów, starostów, burmistrzów oraz wójtów) Kongres Mobilności Aktywnej stworzył też wyjątkową okazję do nawiązania, bądź zacieśnienia prowadzonej już współpracy przez: samorządowców, organizacje pozarządowe, a także prywatnych przedsiębiorców (poprzez różne formy Partnerstwa Publiczno-Prywatnego). Co więcej, inicjatywa ta stanowić zapewne będzie merytoryczne przygotowanie polskich samorządów do owocnego wykorzystania funduszy unijnych w latach 2014 - 2020.

Aktywna Mobilność - co zresztą szeroko objaśniono na autentycznych przykładach - to wszelkie formy przemieszczania się związane z zaspokajaniem codziennych potrzeb transportowych, zakładające wykorzystanie naturalnej energii ludzkiej (jak chodzenie pieszo czy jazda na rowerze) w powiązaniu ze środkami transportu publicznego. Na tegorocznym Kongresie zwrócono też szczególną uwagę na kwestie uspakajania ruchu zmotoryzowanych w miastach: rozszerzanie zasięgu stref zamieszkania i stref ograniczenia prędkości do 30 km/godzinę oraz docenienie działań wyjaśniających i promujących korzyści wynikające ze stosowania takich rozwiązań.

Intermodalność podstawą

Z punktu widzenia projektowania, a następnie tworzenia zrównoważonego systemu transportu w aglomeracji kluczowe jest wdrażanie intermodalnych rozwiązań, spełniających fundamentalne założenia polityki mobilności aktywnej, a jednocześnie realizujących lokalną strategię publicznego transportu zbiorowego. Kompleksowo objaśnione zostało to w wystąpieniu Wice-Prezydenta Regionu Nantes - Jeana-François Retiere'a. Zaprezentował on wszechstronną analizę strategii transportu publicznego Metropolii Nantes, nawiązując do głównych założeń prowadzonej w tym obszarze polityki multimodalności, jak również tamtejszej polityki rowerowej (Cycling Policy).

Jean-Francois Retiere przybliżył uczestnikom Kongresu system transportu publicznego w Nantes, funkcjonujący w oparciu o transport szynowy (3 linie tramwajowe) oraz tzw. Chronobusy, poruszające się po wyznaczonych korytarzach (bus-pasach), na których korzystają z uprzywilejowanej pozycji w stosunku do pozostałych uczestników ruchu drogowego. Nadanie wybranym liniom autobusowym takiego priorytetu - przy równoczesnym zastosowaniu na nich nowocześniejszych pojazdów oraz zwiększeniu częstotliwości kursów - przyczyniło się do odczuwalnej przez pasażerów "waloryzacji" tego środka transportu, czyniąc go zbliżonym komfortem do tramwaju.

Nie zapominać o rowerach

Na peryferiach miasta Nantes zlokalizowane są natomiast centra przesiadkowe, wspierające ideę multimodalnych rozwiązań w transporcie (pod)miejskim. Dla pełniejszej realizacji założeń owej polityki na obszarze całej Metropolii wybudowano już łącznie 450 km dróg i ścieżek rowerowych; postawiono też niemal 6000 stojaków rowerowych. Ponadto uruchomiono samo-obsługowy system wypożyczania rowerów (BICLOO), którego infrastrukturę tworzą obecnie 103 stacje dokujące, w których łącznie dostępnych jest 880 rowerów. Dodatkowo, co interesujące, władze samorządowe regionu Nantes wspierają rozwój platformy, służącej do kontaktu i wymiany informacji pomiędzy użytkownikami samochodów osobowych - zachęcając do podróżowania jednym autem (car-pooling). Kierowcy korzystający z platformy wpierw komunikują się ze sobą, by następnie spotkać się w umówionym miejscu i przesiąść do jednego auta.

Przedstawione na Czwartym Kongresie Mobilności Aktywnej rozwiązania, w odniesieniu do istniejących wzorcowych systemów komunikacyjnych (funkcjonujących z sukcesami w miastach zachodniej Europy), winny stanowić inspirację i obszerny materiał do analizy dla wszystkich osób zaangażowanych w projektowanie przestrzeni miejskich w Polsce. Zwłaszcza inżynierowie transportu, jak i samorządowcy powinni - mając na celu poprawę jakości życia na obszarach zurbanizowanych oraz ochronę środowiska naturalnego - dążyć do wykształcenia właściwych zachowań komunikacyjnych społeczeństwa i to zarówno poprzez działania czysto promocyjne, jak i poprzez odpowiednio ukierunkowane inwestycje infrastrukturalne.