Kaski na hulajnogach zamiast rozumu? Eksperci studzą entuzjazm

Jednogłośna decyzja Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego o rozpoczęciu prac nad wprowadzeniem obowiązku jazdy w kasku ochronnym dla dzieci i młodzieży do 16. roku życia poruszających się na hulajnogach elektrycznych spotkała się z jedynie częściowo pozytywnym odzewem ekspertów zajmujących się bezpieczeństwem ruchu drogowego.

Jak wskazują lekarze, coraz więcej młodych użytkowników tych pojazdów trafia na oddziały ratunkowe z urazami głowy – najczęściej w wyniku samodzielnych upadków, które pozostają poza oficjalnymi statystykami policyjnymi. Kilka dni temu nawet doszło do śmiertelnego wypadku z udziałem dwóch nastolatków jadących na jednej hulajnodze elektrycznej.

Decyzja wydaje się więc logiczna – w końcu chodzi o dzieci i ich bezpieczeństwo. Ale – jak to często bywa w sprawach ochrony życia – diabeł tkwi w szczegółach. Eksperci ostrzegają: bez rzetelnych danych, dobrze zaplanowanej egzekucji i działań uzupełniających, ten przepis może się okazać tylko pustym politycznym zabiegiem, który w żaden sposób nie zmieni rzeczywistości.

Potrzebny krok w dobrą stronę

Łukasz Zboralski, redaktor naczelny portalu BRD24.pl, podkreśla, że w Polsce brakuje danych na temat wypadków z udziałem użytkowników hulajnóg elektrycznych, ponieważ nie są one rejestrowane, a system ochrony zdrowia nie zbiera statystyk dotyczących leczenia ofiar takich zdarzeń.

– Tę [skalę problemu] jednak w końcu w pewien sposób pokazali lekarze, którzy publicznie zaczęli opowiadać, jak wiele dzieci i nastolatków trafia na stoły operacyjne o urazach głowy podczas jazdy na hulajnogach elektrycznych – zaznaczył w rozmowie z naszym portalem.

Jego zdaniem obowiązek jazdy w kasku do 16. roku życia jest dobrym rozwiązaniem, a nawet mniej radykalnym niż zakaz poruszania się hulajnogami przez dzieci, który rozważa się np. w Finlandii.

Z podobną opinią występuje dr Piotr Kuropatwiński, starszy ekspert ds. polityki rowerowej w Polskiej Unii Mobilności Aktywnej (PUMA). W swoim stanowisku ocenia, że hulajnogi elektryczne – popularne wśród dzieci jako prezenty komunijne – są trudniejsze w prowadzeniu niż rowery i mają dłuższą drogę hamowania.

– Wprowadzenie obowiązku korzystania z kasków przez użytkowników hulajnóg elektrycznych byłoby lepszym narzędziem ograniczania skutków (ale nie liczby) samoistnych wypadków – zauważa.

Ekspert zwraca też uwagę na społeczne poparcie dla zmian w przypadku hulajnóg.

– Nieletni użytkownicy hulajnóg elektrycznych, zwłaszcza lekceważący limity prędkości przy korzystaniu z nich, obniżają poczucie bezpieczeństwa innych użytkowników przestrzeni miejskich, zwłaszcza chodników – podkreśla Kuropatwiński.

Problemy z egzekwowaniem przepisów

Eksperci zwracają jednak uwagę na trudności praktyczne. Zdaniem Zboralskiego obowiązek jazdy w kasku przez dzieci napotka opór nie tyle społeczny, co organizacyjny – policja niechętnie podejmie się kontroli, które mogłyby kończyć się kierowaniem spraw do sądów rodzinnych.

– Dziecku do 17. roku życia nie można dać mandatu. To przysporzy [policji] mnóstwo papierowej pracy – wskazuje.

Kuropatwiński dodaje, że egzekwowanie takich przepisów może prowadzić do nieprzewidzianych efektów – prób obywatelskiego „wymierzania sprawiedliwości” przez kierowców, którzy uznają się za strażników przepisów. W jego ocenie:

– Egzekwowanie obowiązku noszenia kasków może przyczynić się istotnie do odwrócenia uwagi od działań odnoszących się do rzeczywistych źródeł bardzo niekorzystnych wskaźników bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Problem głębszy niż brak kasku

Choć obowiązek noszenia kasku przez dzieci na hulajnogach elektrycznych wydaje się uzasadniony, eksperci podkreślają, że nie powinien być jedynym środkiem bezpieczeństwa. Potrzebne są również działania uzupełniające – jak zmiana przepisów dotyczących prędkości, obowiązkowe ograniczniki w hulajnogach wypożyczanych oraz edukacja.

– Same zmiany w przepisach prawa - zwłaszcza jeśli nie będzie im towarzyszyła odpowiednia akcja wyjaśniająca - nie przyczynią się do podniesienia poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego w naszym kraju – podsumowuje PUMA w swoim stanowisku.

Tymczasem problemy z hulajnogami sięgają znacznie głębiej. Warto zwrócić uwagę, że wciąż większość użytkowników hulajnóg nie posiada własnych pojazdów, a wypożycza e-hulajnogi od miejskich operatorów. Mimo ujednoliconych kilka lat temu przepisów i licznych akcji edukacyjnych, miasta wciąż zmagają się z chaosem – od nieprawidłowego parkowania po brak odpowiedzialności operatorów.

Jak wskazuje Marcin Chlewicki ze Stowarzyszenia Miasto Jest Nasze w jednym z naszym poprzednich artykułów, sytuacja prawna pozostaje pełna absurdów:

– E-hulajnoga to pojazd z dużym silnikiem […], a jednocześnie przepisy traktują ją łagodniej.

Według niego to nie tylko problem techniczny, ale „wyzwanie cywilizacyjne”, które wymaga całościowego podejścia, realnych umów z operatorami i egzekwowania zasad, a nie jedynie gestów legislacyjnych.

Zgłoszenia mieszkańców, działania służb porządkowych, setki interwencji – to już dziś codzienność wielu miast. A jednak liczba wypadków z udziałem hulajnóg wciąż rośnie. Obowiązek kasków to krok w dobrym kierunku, ale, jeśli będzie jedynym, ryzykujemy, że zniknie pod warstwą bardziej palących problemów, których nadal nikt systemowo nie rozwiązał.