Co dalej z MZK Jastrzębie-Zdrój? Czy zwróci unijne pieniądze?

– Na dzień dzisiejszy na dziesięć podmiotów tworzących Związek osiem rad gmin i miast podjęło uchwałę o wystąpieniu ze struktur Związku – tak Daniel Wawrzyczek, zastępca prezydenta Żor, rozpoczął konferencję prasową zwołaną w związku z sytuacją w MZK. Wawrzyczek od zeszłego tygodnia pełni funkcję Przewodniczącego Zarządu MZK po tym jak Zgromadzenie MZK odwołało z tego stanowiska Ryszarda Rakoczego (wiceprezydenta Jastrzębia-Zdroju). W konferencji uczestniczyli również Franciszek Dziendziel – wójt Pawłowic i zarazem Przewodniczący Zgromadzenia MZK, a także Benedykt Lanuszny – członek Zarządu MZK i jednocześnie Dyrektor Biura MZK.

Przedstawiciele MZK omówili nietypową sytuację jaka powstała w Związku. Tylko dwie gminy – Żory i Pawłowice nie podjęły uchwały o wystąpieniu z niego. Władze tych gmin uważają, że formuła związku międzygminnego jest najwłaściwszym sposobem organizacji transportu publicznego. Paradoksalnie są to dwie gminy obsługiwane przez MZK, gdzie już nastąpiło częściowe wprowadzenie własnej komunikacji – choć pośrednio organizowanej przez MZK. W Pawłowicach funkcjonują cztery linie „Komunikacji Lokalnej” z tanimi biletami (1 zł jednorazowy i 15 zł miesięczny), a w Żorach siedem linii „Bezpłatnej Komunikacji Miejskiej” z zupełnie darmowym przejazdem dla wszystkich pasażerów. W obu tych gminach MZK zapewnia jedynie połączenia z sąsiednimi gminami.

Jak już wspominaliśmy miasto Jastrzębie-Zdrój niezadowolone z funkcjonowania MZK postanowiło w styczniu opuścić szeregi Związku. Pod koniec czerwca potrzymało swoją decyzję, a w ślad za nim tą samą drogą podążyło jeszcze siedem gmin (Czerwionka-Leszczyny, Marklowice, Mszana, Pszów, Radlin, Rydułtowy i Suszec). 30 czerwca był bowiem ostatnim dniem na wystąpienie ze Związku, aby decyzja ta odniosła skutek z początkiem 2016 roku – obowiązuje bowiem 6-miesięczny okres wypowiedzenia kończący się z końcem roku budżetowego. Jastrzębie-Zdrój jest największą obecnie gminą Związku, na jego terenie realizowane jest 52% pracy eksploatacyjnej (ok. 2,7 mln wozokilometrów rocznie).

Nadzwyczajna sesja Rady Miasta Jastrzębie-Zdrój nie przyniosła odpowiedzi na pytanie o to czego miasto oczekuje od MZK, jak również jakie ma plany odnośnie komunikacji. – Odnoszę wrażenie, że sesja nadzwyczajna poświęcona komunikacji miejskiej w Jastrzębiu-Zdroju minęła się ze swoim celem. Bo albo nie poinformowano radnych, jak wyglądają plany na przyszłość w tym względzie, albo miasto takich planów po prostu nie ma. Stąd projekt uchwały rajców, apelujący o więcej informacji na ten temat i szczegóły możliwych scenariuszów – stwierdził Daniel Wawrzyczek.

Jeżeli nic się nie zmieni i gminy nie wycofają się z decyzji o opuszczeniu MZK, Związek trzeba będzie zlikwidować. Przyniesienie to określone konsekwencje, przede wszystkim dla majątku Związku. A nie jest on mały – Związek jest bezpośrednio jedynym udziałowcem Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej sp. z o.o. w Jastrzębiu-Zdroju. PKM, po komunalizacji na rzecz MZK w 1993 roku, nie został dalej przekształcony z uwagi na brak zgody gmin członkowskich Związku. Nie były one zainteresowane przejęciem udziałów od MZK, a podejmowane próby sprzedaży udziałów nie doszły do skutku. Podobnie, w wyniku różnicy zdań między gminami, PKM nie stał się podmiotem wewnętrznym i musi konkurować o zamówienia w przetargach. Gminy obawiały się bowiem o wzrost dotacji do przedsiębiorstwa w wyniku zwiększonych kosztów jego działalności.

Oprócz tego MZK realizuje projekt unijny pn. „Wsparcie obsługi i bezpieczeństwa pasażerów MZK Jastrzębie innowacyjnymi systemami informatycznymi” w skład którego wchodzi system e-biletu, tablice informacyjne na przystankach, monitoring oraz system zarządzania ruchem autobusów. Ten projekt jest największym zmartwieniem MZK i gmin, istnieje bowiem bardzo duże ryzyko, że w przypadku likwidacji MZK konieczny będzie zwrot unijnej dotacji. Jest to obecnie ok. 13 mln zł. Przedstawiciele miasta Jastrzębie-Zdrój stoją jednak na stanowisku, że gminy mogą przejąć projekt i nie będzie konieczności zwrotu dofinansowania.

MZK kończy odbiory systemu i wdraża kolejne jego etapy. Od 6 lipca 2015 r. papierowe bilety jednorazowe wycofane zostaną ze sprzedaży u kierowców (będą oni sprzedawali bilety w formie wydruków), od 1 sierpnia jednorazowe bilety papierowe mają zniknąć z kiosków, a do końca września w obiegu będą jeszcze papierowe bilety okresowe. Dyrektor Biura MZK Benedykt Lanuszny dodał, że trwają rozmowy na temat wprowadzenia wspólnego biletu z Rybnikiem. Miałoby to nastąpić w drugiej połowie 2016 roku.

Lanuszny odniósł się też do zarzutów stawianych Związkowi, że wzrosły koszty jego funkcjonowania. Stwierdził, że wzrost wydatków na przewozy wynikał z rozstrzygnięć przetargowych, które przyniosły wzrost stawek płaconych operatorom w porównaniu do wielkości z poprzednich umów. Natomiast zwiększone wydatki Biura MZK spowodowane były zwiększeniem zatrudnienia w grupie kontrolerów o 10 osób, co stanowi 1/4 etatów w MZK.

Przedstawiciele władz MZK zaapelowali do gmin o zmianę decyzji i utrzymanie dalszego funkcjonowania Związku. Wójt Pawłowic Franciszek Dziendziel powiedział, że rozwiązanie które wdrożyły Pawłowice i Żory sprawdza się. Komunikację wewnątrz gminy można organizować według własnego systemu, natomiast linie międzygminne powinny pozostać w gestii Związku. Dodał, że współpraca MZK z gminą spoza Związku jest dla takiej gminy bardziej kosztowna, aniżeli w sytuacji gdyby gmina pozostawała członkiem Związku. Dotacja do jednego wozokilometra dla członka wynosi bowiem obecnie 4,45 zł, a dla gminy spoza Związku – aż 5,70 zł.

MZK stoi obecnie w trudnej sytuacji organizacyjnej, nie wiadomo nawet jak planować budżet na rok 2016. Pod znakiem zapytania stoi także kontrakt na przewozy na liniach w Jastrzębiu-Zdroju i okolicy, który wygrała firma Warbus. Obecnie jako podwykonawca linie obsługuje PKM Jastrzębie-Zdrój, jednak już od nowego roku na ulice powinno wyjechać 61 nowych autobusów. Czy Warbus podejmie ryzyko zamówienia tak dużej liczby pojazdów w sytuacji w której za kilka miesięcy umowa może przestać obowiązywać w wyniku likwidacji MZK? Bardzo dużo niewiadomych i duża niepewność dalszego funkcjonowania – tak można określić sytuację na dziś. Jeżeli miasto pozostanie przy swoim stanowisku czeka go też dużo pracy związanej z przygotowaniem własnej komunikacji miejskiej. A gminy muszą porozumieć się w sprawie linii międzygminnych, bo inaczej okaże się, że za pół roku zapanuje chaos.