Badać czy nie badać

Powinny one obejmować co najmniej policzenie napełnień w pojazdach aktualnie wykonujących przewozy oraz preferencje ogółu mieszkańców w stosunku do komunikacji zbiorowej. Takie dane bazowe uzupełnione analizą tendencji demograficznych, sytuacji społeczno-gospodarczej oraz miejscowych planów rozwoju i zagospodarowania przestrzennego dają solidne podstawy do zbudowania wiarygodnej prognozy zapotrzebowania na transport publiczny. Oparcie się wyłącznie o dotychczas zgromadzone dane w zdecydowanej większości przypadków skazuje nas na mniejszą lub większą fragmentaryczność. Albowiem dotąd niewielu organizatorów prowadziło systemowe badania i dysponuje pełnymi oraz świeżymi informacjami.

Odrębnym problemem jest jakość zamawianych badań. Dotychczasowe postępowania przetargowe dotyczące regionalnych planów transportowych poza województwami śląskim i zachodniopomorskim stosowały wyłącznie kryterium najniższej ceny przy wyborze. Jeśli zestawi się zakres wymaganych badań z ceną zaproponowaną przez zwycięzcę postępowania jasne jest, że nie może ich w pełnym zakresie przeprowadzić żaden podmiot specjalizujący się w tego typu usługach. Wykonawcy planów będą musieli więc samodzielnie opracowywać metodologię i organizować zespoły ankieterskie. Ze zrozumiałych względów starając się zrobić to jak najtaniej. Jednak niezależnie od ostatecznych wyników już dzisiaj można stwierdzić, że dzięki postanowieniom ustawy o publicznym transporcie zbiorowym po zakończeniu prac nad planami transportowymi będziemy wiedzieć dużo więcej na temat rzeczywistych potrzeb i oczekiwań społecznych w tym zakresie. Dzięki temu decyzje odnoszące się do organizacji, finansowania i przede wszystkim inwestowania w transport zbiorowy będą bardziej dopasowane do rzeczywistości. I w tym sensie stosunkowo niewielkie pieniądze przeznaczane na plany transportowe zapewne okażą się efektywnym wydatkiem.

Niektórzy z organizatorów, np. miasto Inowrocław, przeprowadza także badanie taryf. Pasażerowie są pytani z jakiego rodzaju biletu i ulg korzystają. W ten sposób uzyskuje się dane, które służą do obliczenia rentowności poszczególnych linii w całości, a także pojedynczych kursów. Chociaż tego typu informacje ustawowo nie muszą znaleźć się w planie transportowym, to pomagają lepiej ukształtować właściwy model dotowania przewozów, a podanie ich do publicznej wiadomości ułatwi podejmowanie ewentualnych decyzji o zmianach w sieci komunikacyjnej. Dodatkowo pozwoli na weryfikację wyliczeń przedstawianych przez operatora do ustalania wielkości rekompensaty. Pomoże też we wprowadzeniu mechanizmów konkurencyjnych przy zawieraniu przyszłych umów z przewoźnikami i wymusi racjonalne gospodarowanie.