Nowy dworzec główny w Brnie powstanie według projektu holenderskiej pracowni Bentem Crouwel Architects, która stoi m.in. za dworcem kolejowym w Rotterdamie czy za przebudową dworca kolejowego w Amsterdamie. Według zwycięzców dworzec kolejowy w Brnie stanie się nową bramą do miasta i pozytywnym impulsem dla powstającej dzielnicy Trnitá na nabrzeżu rzeki Svratka. Mieszkańcy Brna otrzymają nowoczesny węzeł przesiadkowy i gwarancję dalszego rozwoju transportu kolejowego w regionie.
Wielokrotnie nagradzany główny dworzec kolejowy w Rotterdamie, Amsterdamie czy Hadze w Holandii łączy autorska nazwa pracowni Bentem Crouwel Architects. – Autorzy zwycięskiego projektu będą nadzorować jakość opracowania dokumentacji projektowej dla nowego budynku dworca w Brnie. Będą gwarancją, że po ukończeniu nowy dworzec będzie nie tylko dumą Moraw Południowych, ale także miejscem, z którego pasażerowie będą czerpać radość. Obecne plany zakładają ukończenie nowego budynku głównego dworca kolejowego między 2032 a 2035 rokiem, kiedy to część nowej dzielnicy Trnitá będzie gotowa – mówi Mojmír Nejezchleb, zastępca dyrektora generalnego ds. modernizacji kolei w administracji infrastruktury kolejowej (SŽDC).
Celem konkursu architektonicznego było znalezienie kompleksowego rozwiązania dla węzła komunikacyjnego, który będzie wygodny dla pasażerów, wpisze się w strukturę urbanistyczną i wizerunek miasta, a jednocześnie zaoferuje atrakcyjną przestrzeń publiczną w jego sąsiedztwie. Na podstawie studium wykonalności i ekspertyz przedstawiciele miasta i regionu zdecydowali w 2018 r., że nowy dworzec stanie nad rzeką w miejscu dzisiejszego dolnego dworca kolejowego.
Nowy dworzec zaoferuje większą przepustowość, lepszy komfort obsługi pasażerów i sprawniejszy ruch pociągów. Obiekt będzie posadowiony na konstrukcji mostowej na wysokości siedmiu metrów nad ziemią i nie będzie stanowił bariery między północną a południową częścią nowej dzielnicy Trnitá. Stanie się kluczowym węzłem komunikacyjnym z możliwością szybkiej przesiadki między pociągiem, autobusem i komunikacją miejską. Wraz ze stacją proponuje się uproszczenie sieci kolejowej Brna, co uwolni duże powierzchnie w centrum miasta. Likwidacja obecnej stacji i przeniesienie jej do nowej dzielnicy zwolni miejsce na parki i rekreację. Połączenie ruchu towarowego i pasażerskiego w jeden korytarz zmniejszy fragmentację miasta i zniweluje hałas, wibracje i emisję pyłów wzdłuż likwidowanej linii pasażerskiej.
– Zwycięski projekt, według jury, łączy nawiązanie do zabytkowych budynków użyteczności publicznej w połączeniu z nowoczesnym węzłem komunikacyjnym i wysokiej jakości przestrzenią publiczną – podkreśla Michal Sedláček, architekt miejski, który zasiadał w jury ekspertów. – W trakcie konkursu zarekomendowaliśmy dalsze dopracowanie niektórych części projektu, tak aby wynik był jeszcze lepszy, zgodny z aktualnymi surowymi wymaganiami dla nowego budynku stacji – dodaje.
– Przeniesienie węzła kolejowego do nowej lokalizacji nad rzeką Svratką znacząco wpływa na dalszy rozwój miasta. Uproszczenie sieci torów zlikwiduje bariery i zwolni duże obszary w centrum miasta pod parki, rekreację i budownictwo mieszkaniowe. Zabytkowy wiadukt kolejowy stanie się deptakiem pomiędzy centrum miasta a przekształconym nabrzeżem. Nowy dworzec będzie otoczony z obu stron wysokiej jakości przestrzenią publiczną, połączoną z centrum miasta nowym bulwarem z zadrzewionymi alejami i linią tramwajową – mówi Markéta Vaňková, burmistrz Brna.
Dziś węzeł kolejowy w Brnie nie jest już niewystarczający pod względem przepustowości i odstaje pod względem technologii. Konieczne są duże przekształcenia, bez których Brno zatrzymałoby się pod koniec ubiegłego wieku, kiedy to miała miejsce ostatnia duża przebudowa węzła polegająca na budowie odcinka towarowego. W tym samym czasie Brno było kilkukrotnie przygotowywane do budowy dworca kolejowego w nowym miejscu, ale plany były wielokrotnie wstrzymywane przez niekorzystną sytuację – od Wielkiego Kryzysu przez II wojnę światową, aż po okupację w 1968 roku. – Dlatego Brno zasługuje na inwestycję w swoją przyszłość, a zaprezentowane dziś wyniki międzynarodowego konkursu potwierdzają, że miasto zyska najnowocześniejszy europejski dworzec kolejowy – podkreślił zastępca burmistrza Tomáš Koláčný.
Nowy główny dworzec kolejowy jest najważniejszą częścią modernizacji brneńskiego węzła kolejowego. Jego położenie nad rzeką w maju 2018 r. preferowała Komisja Centralna Ministerstwa Transportu. Jeszcze wcześniej, w tym samym roku, zdecydowali się na to przedstawiciele miasta i regionu.
Międzynarodowy konkurs urbanistyczno-transportowo-architektoniczny na projekt nowego głównego dworca kolejowego w Brnie został ogłoszony 31 sierpnia 2020 r., a jury podczas dwudniowego spotkania w dniach 1 i 2 lipca 2021 r. wybrało zwycięskie propozycje. Oficjalnie zaprezentowano wyniki 21 lipca. Według władz miasta, był to największy konkurs architektoniczny w historii Republiki Czeskiej. Składał się z dwóch etapów. W pierwszym wzięło udział łącznie dwanaście zespołów. Cztery z nich zostały wybrane do drugiego etapu konkursu, w którym uczestnicy dopracowali je pod względem szczegółów.