Kompleksowy system informacji pasażerskiej na przykładzie Marsylii

Pasażer potrzebuje precyzyjnej, a jednocześnie łatwo dostępnej informacji na temat bieżącej sytuacji komunikacyjnej oraz możliwych wariantów podróży, pozwalających na dotarcie do punktu docelowego w określonym czasie.

Dostępność rozkładów jazdy poszczególnych linii w publicznym transporcie zbiorowym stała się już standardem, który tylko w nielicznych wypadkach nie jest dotrzymywany. Czy jednak zwykłe zamieszczenie na stronie internetowej suchych danych (jedynie szczegółowo informujących o godzinach odjazdu z przystanków pojazdów komunikacji miejskiej) stanowi obecnie przejaw najwyższej dbałości o klienta? Znalezienie odpowiedzi nie jest wcale trudne, a przykładów mogących posłużyć za jej uzasadnienie nie trzeba daleko szukać. Wystarczy bowiem przyjrzeć się rozwiązaniom zastosowanym w ramach systemu transportu publicznego Marsylii – drugiego pod względem liczby mieszkańców miasta Francji.

Za organizację publicznej komunikacji zbiorowej na terenie Marsylii odpowiada obecnie Régie des Transports de Marseille (RTM), czyli Zarząd Transportu Marsylii. W ramach prowadzonej działalności podmiot ten zarządza rozległą siecią transportową miasta, składającą się aktualnie z:

• 84 linii autobusowych, obsługujące sieć ulic o łącznej długości przeszło 900 km
• (liczba przystanków: ok. 1500);
• 2 linii tramwajowych (11,5 km), wzdłuż których rozmieszczonych jest 28 przystanków;
• 2 linii metra o łącznej długości 21,5 km (28 stacji);
• 2 połączeń promowych (określanych też autobusami wodnymi), komunikujących drogą morską 3 porty, leżące wzdłuż linii brzegowej w granicach administracyjnych Marsylii.

Rozkład jazdy w różnej formie

Na oficjalnej stronie internetowej RTM znajdziemy rozkłady jazdy wszystkich linii, należących do czterech wymienionych powyżej podsystemów, które łącznie współtworzą ofertę przewozową w granicach administracyjnych miasta. Organizator skutecznie zadbał jednakże o to, by pasażer mógł sprawnie i wygodnie dotrzeć do pożądanych przez siebie informacji. Zaoferowanie w zakładce Horaires (rozkłady jazdy) harmonogramów kursowania pojazdów poszczególnych linii komunikacji miejskiej w rozmaitej formie ma służyć podróżnym o często odmiennych wymaganiach, a przede wszystkim klarownie i kompleksowo informować mieszkańców (jak również przyjezdnych) o dostępnej ofercie. Ciekawą formę mają także dostępne jako pliki pdf niewielkie mapki, z których każda prezentuje trasę jednej linii (np. autobusowej) z zaznaczonymi przystankami i ważnymi miejscami zlokalizowanymi się w ich pobliżu.

Z uwagi na specyficzne oczekiwania i potrzeby przeróżnych grup klientów usług transportowych zdecydowano się zamieścić na stronie następujące typy rozkładów jazdy:

• rozkład jazdy poszczególnych linii autobusowych, prezentujący [w formie tabelarycznej] godziny odjazdów ze wszystkich przystanków wzdłuż całej trasy przejazdu;
• osobne rozkłady jazdy autobusów dla pojedynczych przystanków na trasie wybranej linii;
• rozkład jazdy komunikacji szynowej (metro i tramwajów) dla kolejnych stacji/przystanków;
• fiszki, zawierające czytelne rozkłady kursów (odjazdy ze stacji początkowych) poszczególnych linii [zamieszczone w postaci plików pdf, po wydrukowaniu dają się one w prosty sposób złożyć w niewielkie ulotki];
• rozkład jazdy wszystkich linii nocnych, wzbogacony graficzną prezentacją przebiegu tras poszczególnych linii oraz poglądową mapką całościowo przedstawiającą siatkę połączeń – również zamieszczony w formie łatwego do odczytu/wydruku pliku pdf;
• schemat linii autobusowych, uruchamianych dodatkowo dla potrzeb uczniów w okresie nauki szkolnej (wraz z harmonogramem godzin odjazdu autobusów); zamieszczona mapka prezentuje też stanowiącą kręgosłup transportowy Marsylii sieć komunikacji szynowej;
• harmonogram kursowania promów (navettes maritimes)

Uwzględnienie specyficznych potrzeb niejednorodnych grup pasażerów poprzez stworzenie rozkładów jazdy komunikacji miejskiej w różnej formie, przy równoczesnym zastosowaniu umownego podziału wszystkich linii na kategorie (tj. transport szynowy, sieć połączeń autobusowych, komunikacja nocna, linie dowozowe do szkół) sprawiło, iż wyraźnej poprawie uległa klarowność przekazu. Ponadto, posługując się odmiennymi środkami przekazu ważnych dla podróżnych informacji, udało się istotnie zwiększyć ich przystępność, zarówno dla pasażerów już korzystających z usług transportu publicznego, jak i przyszłych, potencjalnych klientów.

Szczegółowy planer podróży i informacja pasażerska

Kompleksowe informowanie pasażerów stanowi jeden z priorytetów Zarządu Transportu Marsylii. W związku z tym wprowadzono szereg innowacji, pozwalających podróżnym na niemal natychmiastowy dostęp do wszelkich istotnych dla nich informacji. Zmodernizowanie elementów systemu informacji pasażerskiej oraz zastosowanie nowych technologii daje bowiem klientom możliwość planowania podróży w czasie rzeczywistym, z uwzględnieniem aktualnych danych, dotyczących powstałych utrudnień w ruchu oraz pozostałych zakłóceń, powodujących opóźnienia w funkcjonowaniu komunikacji zbiorowej.

Wyróżniającymi się elementami owego zintegrowanego, wszechstronnego systemu informacji pasażerskiej są m.in.:

• tzw. panele informacji dynamicznej – zastosowane na stacjach metra marsylskiego oraz w ich bliskim sąsiedztwie;
• panele informacji pasażerskiej znajdujące się obecnie na około 40 przystankach – udostępniane są na nich dane nt. zbliżających się odjazdów autobusów (wg. linii) oraz dodatkowe info przydatne dla pasażera (m.in. o najbliższym przystanku).

Dodatkowo strona internetowa RTM oferuje szczegółowy planer podróży, który umożliwia szybki dobór środka (środków) komunikacji zgodnie z kryteriami zadanymi przez podróżnego. Po wybraniu przystanku (stacji) początkowej oraz docelowej, jak również określeniu czasu odjazdu (bądź dotarcia na miejsce) pasażer wskazuje dodatkowo priorytet: najszybciej lub z najmniejszą liczbą przesiadek. Co godne zauważenia, podróżny może też zamiast podawania nazw przystanków, pomiędzy którymi chce się przemieścić, podać dane adresowe. W informacji zwrotnej otrzymuje następujące dane o optymalnym, dostępnym połączeniu:

• godzinę wyjazdu i dotarcia do celu;
• całkowity czas trwania podróży;
• liczbę przesiadek (są one ponadto czytelnie rozpisane z oznaczeniem środka transportu oraz podaniem godzin odjazdów poszczególnych linii w ramach skomponowanego połączenia);
• wskazówki dotyczące dojścia do przystanków (początkowego oraz kolejnych punktów odjazdu w przypadku występowania przesiadek).

Podgląd sieci komunikacyjnej w czasie rzeczywistym

Stosunkowo niedawno uruchomiono zaś niezwykle interesujący system, oferujący podgląd sieci komunikacji zbiorowej w czasie rzeczywistym. System ów, dzięki wbudowanemu we wszystkie pojazdy (tj. autobusy, tramwaje, składy metra) GPS umożliwia ich bieżące lokalizowanie na interaktywnej mapie, udostępnionej na stronie internetowej. Technologia ta pozwala ponadto użytkownikom smartfonów uzyskać precyzyjną informację o czasie przyjazdu tramwaju lub autobusu już na przystanku (po zeskanowaniu kodu umieszczonego na tabliczce z rozkładem jazdy). Podobną możliwość ma pasażer łączący się z siecią z poziomu komputera osobistego. Opisany system nazywa się SPOTI, a wspomniana interaktywna mapa sieci komunikacyjnej miasta dostępna jest pod adresem http://map.rtm.fr/map.html.

Reasumując, zastosowane przez Zarząd Transportu Marsylii rozwiązania znacznie wykraczają poza elementarną sferę informacji pasażerskiej. Wykorzystując współczesną technologię informacyjną oraz szeroką gamę innowacyjnych rozwiązań, opartych na elektronice, stworzono kompleksowy system informacji pasażerskiej, spełniający wysokie standardy oraz posiadający potencjał dalszego rozwoju. W rezultacie stanowi on jeden z kluczowych generatorów atrakcyjności systemu miejskiej komunikacji zbiorowej. Organizatorzy transportu publicznego, również Ci funkcjonujący na terenie polskich aglomeracji i większych miast nie powinni zapominać o tej fundamentalnej zależności.