KIG: Duże możliwości w Programie Infrastruktura i Środowisko

Ze wstępnych informacji Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, na Program Infrastruktura i Środowisko trafi około 24 mld euro. Program ten będzie też współfinansowany ze środków krajowych w łącznej kwocie ponad 4 mld euro. W sumie Polska przeznaczy na POIiŚ w latach 2014-2020 ponad 28 mld euro, czyli około 115 mld zł.

Podobnie jak w obecnej perspektywie, POIiŚ na lata 2014-2020 będzie największym i najważniejszym programem operacyjnym dla dalszego rozwoju Polski. "Od trafności diagnozy wyzwań rozwojowych Polski, prawidłowości sformułowania osi priorytetowych oraz przydatności i efektywności dobranych przedsięwzięć rozwojowych, ujętych w tym programie, jak również ich spójności z działaniami zapisanymi w innych programach operacyjnych zależeć będzie skala korzyści jakie odniesie Polska z realizacji POIiŚ na lata 2014-2020" - uważa Krajowa Izba Gospodarcza.

W powyższych sprawach duże znaczenie ma nowe podejście UE do polityki spójności na lata 2014-2020. Szczególne znaczenie mają dwa dokumenty: Strategia Rozwoju Inteligentnego, Zrównoważonego i Przeciwdziałającemu Wykluczeniu Społecznemu - Europa 2020 oraz V Raport Kohezyjny na temat realizacji polityki spójności w krajach członkowskich UE.

KIG stwierdza, że z dokumentów tych wynika jednoznacznie, iż należy położyć większy nacisk na zintegrowany sposób podejścia do programowania i realizacji rozwoju. "To zintegrowane podejście powinno zakładać koordynację działań na wielu obszarach i w wielu płaszczyznach (nie tylko w obszarze inwestycji) i powinno uwzględniać lepsze wykorzystanie posiadanych potencjałów i zasobów. Poprawa konkurencyjności gospodarki i zapewnienie mocnych długofalowych podstaw jej wzrostu oznacza konieczność zrównoważonego rozwoju wielu jej dziedzin, przy położeniu nacisku na efektywne korzystanie z posiadanych przez kraj zasobów materialnych i ludzkich" - ocenia Krajowa Izba Gospodarcza.

"W ocenie KE dotychczasowe sektorowe podejście do zagadnień rozwojowych okazało się nieefektywne i powinno zostać zastąpione podejściem zintegrowanym. Jest to zatem bardzo ważna przesłanka do oceny poszczególnych projektów programów operacyjnych na lata 2014 - 2020, w tym Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Oceniając projekt POIiŚ na lata 2014 - 2020 kierowaliśmy się m.in. tym ważnym kryterium" - informuje Izba.

KIG o inwestycjach infrastrukturalnych

Spośród wielu strategicznych i programowych kwestii KIG chce zasygnalizować dwie o charakterze strukturalnym i systemowym, a mianowicie: inwestycje w infrastrukturę dróg publicznych i infrastrukturę kolejową, a problem braku porównywalnych systemów opłat za korzystanie z tych infrastruktur oraz tworzenie miejsc pracy, jako strategiczne kryterium oceny przedsięwzięć inwestycyjnych w poszczególnych osiach priorytetowych programu.

Odnośnie pierwszej kwestii, KIG uważa, że nie jest możliwa rzetelna ocena efektywności inwestycji infrastrukturalnych w obszarze infrastruktury dróg publicznych i infrastruktury kolejowej bez ujednolicania systemów opłat za korzystanie z nich. A Jest to konieczne, gdyż transport kolejowy i samochodowy funkcjonują w jednym rynkowym obszarze biznesowym.

"W Polsce od lat utrzymuje się w tym względzie stan głębokiej nierównowagi. Opłaty dla przewoźników kolejowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej są od 2 do 3 razy wyższe od opłat ich konkurentów - przewoźników samochodowych, korzystających z infrastruktury dróg publicznych. W efekcie od lat cały ogromny przyrost przewozów ładunków jest kierowany na drogi, a przewozy ładunków koleją, pomimo wielomiliardowych inwestycji w kolej spadają, nawet w ujęciu nominalnym" - ocenia KIG.

Kolej zasługuje na lepsze traktowanie

"Kolej, która ma ogromny niewykorzystany potencjał, jest odcinana od rynku przewozów w transporcie lądowym poprzez utrzymywanie przez Państwo nierównych warunków konkurowania z transportem samochodowym. Zmiana tego stanu rzeczy mogłaby spowodować, że w dłuższym okresie czasu kolej mogłaby finansować swoją działalność operacyjną wyłącznie z rynku, bez ubiegania się co roku o dotacje budżetowe. Odrębną sprawą są systemy finansowania inwestycji infrastrukturalnych na drogach i na kolei" - czytamy w opinii KIG.

"Nie możemy zatem zgodzić się z zapisami zawartymi w projekcie POIiŚ na lata 2014-2020 zawartymi na str. 34, które mówią, że w okresie do 2020 roku będziemy mieli do czynienia z dalszym ogromnym przyrostem przewozu ładunków w ilościach 360-450 mln ton i że ten przyrost przewozów nadal będzie kierowany asymetrycznie do poszczególnych gałęzi transportu, tzn. jego największa część w ilości 280-340 mln ton będzie skierowana do transportu samochodowego. Zapisy te są powieleniem podobnych stwierdzeń zawartych w Strategii Rozwoju Transportu do roku 2020" - kontynuuje Izba.

Krajowa Izba Gospodarcza uważa, że takie programowanie rozwoju poszczególnych gałęzi transportu lądowego jest sprzeczne z postulowanym przez UE priorytetem rozwoju kolei jako środka transportu niskoemisyjnego i przyjaznego dla środowiska. Jest też sprzeczne z wieloma deklaracjami rządu o tzw. "stawianiu" na kolej.

KIG zwraca się do minister Elżbiety Bieńkowskiej o spowodowanie uruchomienia procesu weryfikacji Strategii Rozwoju Transportu do 2030 roku i wprowadzenie stosownych zmian w kolejnej wersji POIiŚ. Zmiany w tych dokumentach powinny doprowadzić do stworzenia podstaw programowych i planistycznych dla przywrócenia w Polsce polityki zrównoważonego rozwoju transportu samochodowego i kolejowego.

Czynnikami kluczowymi w tym względzie będą: wprowadzenie porównywalnych (wzajemnie konkurencyjnych) systemów opłat za korzystanie z infrastruktury dróg publicznych i infrastruktury kolejowej oraz wdrożenie postulowanej przez UE proporcji nakładów inwestycyjnych - 60 procent na drogi, 40 procent na kolej.