Janikowo: Towarowa kolej linowa na nizinach

Jedną z bardzo nielicznych kolei linowych na polskich terenach nizinnych jest kolej Janikowo – Piechcin. Tym, co wyróżnia ją spośród kilku tras o charakterze rekreacyjnym, jest jej niezwykłe przeznaczenie – to prawdopodobnie jedyny w kraju czynny system transportu towarowego tego typu. Wiszące nad ziemią niewielkie wagoniki, które wpisują się w łagodny krajobraz Kujaw, służą bowiem transportowi towarowemu i obsługują zakłady sodowe w Janikowie.

Podstawową zaletą tej niegdyś znacznie powszechniej stosowanej w przemyśle technologii transportu jest uniezależnienie przewozów od warunków ruchu drogowego i możliwość poprowadzenia ciągu po obszarze o trudnych warunkach terenowych. To cecha wyjątkowo istotna w przypadku kolei zakładów w Janikowie, bo jej trasa wiedzie m.in. nad Jeziorem Pakoskim. Szlak przechodzi też bezkolizyjnie nad drogami, a charakter transportu linowego pozwala na utrzymanie łańcucha dostaw w tempie uniezależnionym od warunków zewnętrznych.

Niegdyś kolej miała także drugie, dłuższe ramię

Trasa otwartej w roku 1960 kolei rozpoczyna się w Piechcinie, gdzie wagony załadowywane są w kopalni skały wapiennej. Jedyna istniejąca dziś odnoga biegnie do zakładów sodowych w Janikowie należących obecnie do grupy Ciech SA. Linia ma około 7 km długości. Niegdyś funkcjonowało także dłuższe ramię do zakładu Soda Mątwy, jednak przed laty zostało rozebrane. Istniejąca trasa jest nadal wykorzystywana i uruchamiana w miarę potrzeb zakładu.

Kolej linową obsługują 164 wagony poruszające się w technologii kolei dwulinowej. Oznacza to, że jedna lina nie porusza się i stanowi rodzaj toru, po którym toczą się wagony. Te napędzane są zaś drugą liną o charakterze pociągowym.

Trzy inne koleje linowe zamknięte w ciągu 20 lat

Kilka podobnych systemów zostało zamkniętych w ciągu ostatniego dwudziestolecia. W kwietniu 1996 r. przestała funkcjonować niemal dziesięciokilometrowa kolej linowa cementowni Saturn. W 2005 r. zamknięta została trzykilometrowa kolej kamieniołomu bazaltu „Księginki” w Zarębie koło Lubania. Na przełomie wieków przestała kursować także kolej innej kopalni bazaltu – w Rębiszowie. Szereg innych przemysłowych kolei linowych zlikwidowano jednak jeszcze w poprzednim ustroju, wśród nich m.in. kolej Goleszów – Leszna Górna (w 1984).