Gostyń z darmową komunikacją. Tak chcieli mieszkańcy

Spośród 24 projektów zgłoszonych w ramach budżetu obywatelskiego w tym roku będzie realizowanych siedem. Sztandarowym jest bezpłatna komunikacja miejska. Gostyń jest niewielki. Autobusów też nie ma tam wiele. Kursują kilka razy dziennie na trasie łączącej główne punkty miasta. Dodatkowo rano jeździ tzw. „kurs szkolny”, a w środy jeszcze jeden popołudniowy. Osobny rozkład obowiązuje w soboty, niedziele i święta.

Burmistrz się cieszy

Pomysł darmowej komunikacji poparli wszyscy głosujący. Gostyń nie jest pierwszy. Darmowa komunikacja miejska obowiązuje już w Nysie i podwarszawskich Ząbkach. Od stycznia miały ją wprowadzić Żory, ale tam ruszy dopiero 1 maja. W każdym z tych przypadków o zmianie zdecydował jednak samorząd, a nie mieszkańcy. W dodatku w Nysie za darmo jeździć mogą tylko pasażerowie legitymujący się prawem jazdy i dowodem rejestracyjnym, bo chodziło o to, by mieszkańcy korzystając z komunikacji zrezygnowali z samochodu. W Ząbkach za darmo jeżdżą ci, którzy są tam zameldowani, lub płacą podatki. W tym przypadku chodziło o przyciągnięcie tych, którzy w mieście mieszkają, ale zameldowani są gdzie indziej.

W Gostyniu, gdzie za darmo jeździ każdy, niezależnie od tego czy jest się mieszkańcem miasta czy nie, w ciągu pierwszych dwóch tygodni liczba pasażerów w autobusach zwiększyła się trzykrotnie. – To może i większy wydatek na sam transport, wszystko rekompensuje się jednak w innych miejscach. Oznacza to bowiem mniejszy ruch samochodowy w centrum miasta, a co za tym idzie mniej zatłoczony Gostyń i mniej eksploatowane drogi – cieszy się burmistrz Jerzy Kulak w rozmowie z tvn24.pl. Koszt darmowej komunikacji to 190 tys. zł., czyli 2 proc. rocznych wydatków z budżetu miasta. Burmistrz Kulak już teraz deklaruje, że chciałby, by darmowa komunikacja obowiązywała również w kolejnych latach.

Nie dla każdego

Większość urzędników, którzy na własnej skórze przetestowali darmową komunikację wskazuje jednak, że to bardzo specyficzne narzędzie, nie dla każdego miasta. Burmistrz Ząbek Robert Perkowski w rozmowie z „Transportem Publicznym”, bardzo chwali sobie rozwiązanie, bo dzięki niemu o 30 proc. wzrosła liczba wniosków o zameldowanie. – Walczymy o te osoby, które tu mieszkają, ale nie są zameldowane, czyli o osoby korzystające z usług oferowanych przez miasto, ale nie partycypujących w ich kosztach. W Ząbkach odsetek takich osób był bardzo duży i okazało się, że wprowadzenie bezpłatnego transportu było bardzo dobrym pomysłem. W miastach, w których ubywa mieszkańców efekt wprowadzenia darmowego transportu publicznego może być odwrotny – twierdzi.

Krytykiem darmowej komunikacji miejskiej jest szef Międzynarodowego Stowarzyszenia Transportu Publicznego (UITP) Alain Flausch, który twierdzi, że tego rodzaju praktyki wpływają na spadek jakości usług i w efekcie odstraszają potencjalnych pasażerów. Wątpi też w skuteczne przyciąganie kierowców samochodów, powołując się na przykład belgijskiego Hasselt, gdzie z darmowej komunikacji korzystali głównie rowerzyści i piesi, a nie kierowcy. – Oczywiście, można manipulować ceną, ale przekonanie, że coś należy się za darmo, jest rodzajem myślenia życzeniowego, że coś mi się „ot tak" należy. Oznacza to, że usługa ma minimalną wartość lub nie ma jej wcale. Pamiętajmy jednak, że zawsze ktoś płaci – mówił niedawno.

Tallinn zarobi?

W Europie najgłośniejszym przykładem darmowej komunikacji w dużym mieście jest Tallinn, gdzie za darmo od roku jeżdżą mieszkańcy miasta. W stolicy Estonii, podobnie jak w Ząbkach przełożyło się to na wzrost liczby osób zameldowanych w mieście, więc i wzrost wpływów z podatków. Zanotowano też kilkunastoprocentowy wzrost liczby pasażerów w komunikacji i podobnej wielkości spadek ruchu samochodowego. Władze miasta są zadowolone, ale unijny komisarz ds. Transportu, Estończyk Siim Kallas zaznacza, że na ocenę funkcjonowania darmowej komunikacji potrzeba kilku lat.