Chociebuż: tramwaj i autobus na jednej linii

Niewielki Chociebuż (Cottbus), jedno z powiatowych miast Brandenburgii, zmaga się z jednym z największych problemów byłego NRD – gwałtownym spadkiem liczby ludności. Po intensywnej rozbudowie z lat 60., kiedy powstało wiele blokowisk, miasto bardzo szybko się rozrastało i w 1989 roku zamieszkiwało je niemal 140 000 ludzi. W ciągu kolejnych 25 lat populacja zmniejszyła się niemal o jedną trzecią i dziś spadła poniżej stu tysięcy. Landowe prognozy wieszczą dalszy spadek liczby obywateli, nawet do 80 000 mieszkańców w 2030 roku.

Jednym z efektów wyludniania się prężnego dawniej ośrodka jest spadek roli miejskiej sieci tramwajowej. Jeszcze przed pięcioma laty lokalne władze bardzo poważnie rozważały nawet całkowite zamknięcie sieci i zastąpienie wszystkich linii tramwajowych połączeniami autobusowymi. Choć ostatecznie od planów likwidacji przewozów do 2013 roku odstąpiono, miasto zastosowało ciekawy model wzajemnego uzupełniania się przewozów tramwajowych i autobusowych.

Piątką na niedzielną mszę autobusem, do domu już tramwajem

Miejscowy przewoźnik, Cottbusverkehr, prowadzi ruch na pięciu liniach (jedna z nich obecnie nie kursuje z powodu remontu), a łączna długość sieci nieznacznie przekracza 20 km. Rozkład jazdy wszystkich połączeń zakłada piętnastominutową częstotliwość kursów w dni robocze i półgodzinną w weekendy. Ciekawa jest jednak sytuacja na linii nr 1. Kursy wczesnoporanne – do piątej rano – i późnowieczorne – po dwudziestej – obsługiwane są autobusami. Kursy drogowe wpisane są w grafik tych tramwajowych, więc pasażer może znaleźć informację o wszystkich połączeniach na jednym rozkładzie, mają takie samo oznaczenie linii i zatrzymują się na tych samych przystankach.

Autobusy przejmują też obsługę „jedynki” w soboty i niedziele przez cały dzień. Podobnie zorganizowana jest obsługa linii 3 i 5. Tam autobusy oznaczone jako 3N i 5N przejmują ruch wieczorem, około 20:00, i kursują na tramwajowych trasach do północy. Autobusowa „piątka” zastępuje też tramwaj dodatkowo w niedzielne przedpołudnia (do 12:00). Na „trójce” natomiast w związku z remontem torów autobusy tymczasowo kursują przez cały dzień. Swój nocny autobusowy odpowiednik ma także czwórka. Przebieg autobusu na końcowym odcinku trasy jest jednak nieznacznie różny. Aby dostosować infrastrukturę tramwajową do potrzeb autobusów, na krańcach tramwajowych jeden tor układany jest w nawierzchni umożliwiającej przejazd i zawrócenie na pętli pojazdem kołowym.

Niskopodłogowy tramwaj niewielkim kosztem

Oprócz organizacji ruchu uwagę zwraca także chociebuski tabor tramwajowy. W ruchu liniowym wykorzystywane są wyłącznie czeskie wagony Tatra KT4D po dużej modernizacji. Głównym założeniem przebudowy było wydłużenie tramwaju i uczynienie go wozem częściowo niskopodłogowym. Nieporównanie mniejszym niż zakup nowego taboru kosztem udało się więc uzyskać tabor przyjazny dla osób starszych czy niepełnosprawnych dzięki niskiej wstawce umieszczonej pomiędzy wysokopodłogowymi członami.

Zastosowane rozwiązania w prosty sposób pozwalają obniżyć koszty funkcjonowania miejskiego tramwaju przy braku spadku funkcjonalności systemu. Warto zapoznawać się z takimi przykładami i pamiętać o nich przy projektowaniu przebudów na polskim gruncie. Być może np. zmiana nawierzchni na pętli – to groszowy w skali jej budowy czy przebudowy koszt – pozwoli oszczędzać przez kilkadziesiąt lat jej dalszego funkcjonowania.