System komunikacji zbiorowej aglomeracji Portland

Należy przy tym podkreślić, iż takowe dążenia, prowadzące do trwałych zmian w sposobie przemieszczania mieszkańców są zazwyczaj procesem wieloletnim, wymagającym precyzyjnie dobranych, a przede wszystkim niepozbawionych konsekwencji przedsięwzięć, jak również czynnego zaangażowania wielu osób, reprezentujących rozmaite instytucje.

Jednocześnie pomijając kwestie niezmierzonych korzyści jakie przynosi sprawnie funkcjonujący transport zbiorowy, system komunikacyjny aglomeracji Portland zaliczyć należy do najbardziej interesujących na świecie, głównie ze względu na zastosowany poziom integracji współkształtujących go podsystemów – które pełniąc nieco odmienne role – są względem siebie wysoce komplementarne.

Kluczowa rola planowania strategicznego

Zarządcą przeważającej części owego systemu transportowego jest agencja Tri-Met (Tri-County Metropolitan Transportation District of Oregon), działająca na mocy porozumienia pomiędzy lokalnymi władzami trzech hrabstw, które wspólnie tworzą obszar metropolitalny. Jego centrum stanowi stolica stanu Oregon – miasto Portland. Początki działalności agencji Tri-Met sięgają końca lat sześćdziesiątych, kiedy to przejęła majątek bankrutującego operatora przewozów autobusowych. Określono też wtedy fundamentalny cel jej powołania: powstrzymanie dalszej degradacji systemu komunikacji autobusowej, jak również prowadzenie działań, zmierzających do rozwoju transportu zbiorowego. Władze lokalne, mając świadomość rozmiaru przedsięwzięcia, postanowiły ściśle związać proces jego realizacji z przeprowadzeniem niezbędnych reform, dotyczących reguł planowania rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego regionu.

Obecnie – podczas gdy system transportu zbiorowego w Portland podlega ciągłemu doskonaleniu, na bieżąco reagując na zgłaszane zapotrzebowanie odbiorców usług przewozowych – również strategia rozwoju regionu jest wyraźnie sprzężona z kluczowymi założeniami regionalnej polityki transportowej. Pozwala to na konstruowanie coraz to sprawniejszych rozwiązań zgodnych z ideą równoważenia systemu komunikacyjnego poprzez:
1) budowanie stabilnej struktury gospodarczej i społecznej na bazie umiejętnie wdrażanej strategii zwiększania dostępności transportowej obszaru metropolitalnego;
2) rozsądne gospodarowanie dostępnymi zasobami, przy wykorzystaniu istniejącego potencjału.

Właściwy podział zadań przewozowych w ujęciu międzygałęziowym

Przechodząc do zaprezentowania w zaledwie niewielkim zarysie tego kreatywnie zaprojektowanego systemu transportu zbiorowego, należy wpierw wymienić składające się nań elementy (podsystemy), co dla większej przejrzystości uczyniono w formie tabelarycznej.

Tab. 1. Podsystemy sieci transportu zbiorowego aglomeracji Portland

Nazwa systemu	Tabor	Rok uruchomienia systemu	Liczba linii	Łączna długość linii [km]
TRIMET Bus	autobusy	1977	80	brak danych
TRIMET MAX (Metropolitan Area Express)	lekka kolej	1986 [pierwsza linia]	4	84,4
TRIMET WES (Westside Express Service)	kolej podmiejska	2009	1	23
Portland Streetcar	tramwaje	2001 [pierwsza linia]	2	11,6

Spoglądając na system transportowy prezentowanej aglomeracji, najważniejszym jego elementem, zapewniającym spójność i szeroką dostępność dla pasażerów, jest lekka kolej – TRIMET MAX. Obejmuje aktualnie 4 linie i 85 stacji, komunikując miasta Hillsboro, Gresham, Beaverton i Portland. Lekka kolej miejska (w Polsce określana również mianem szybkiego tramwaju) pomimo iż nie posiada dominującego udziału pod względem liczby przewożonych pasażerów, stanowi wszakże swoisty „kręgosłup komunikacyjny” aglomeracji, względem którego odbywa się rozwój pozostałych elementów systemu transportu zbiorowego. Linie sieci MAX obsługiwane są przez 127 zespołów trakcyjnych. Dostawcą zdecydowanej większości pojazdów (łącznie 101) była niemiecka firma Siemens AG. Pozostała część eksploatowanego parku taborowego wyprodukowana została przez kanadyjskie przedsiębiorstwo Bombardier Transportation.

Idealnym dopełnieniem lekkiej kolei MAX jest linia kolei podmiejskiej WES, w ramach której wykorzystano istniejący towarowy szlak kolejowy. Połączenie o długości ponad 23 km komunikuje miasteczko Wilsonville z dużym węzłem integracyjnym, znajdującym się w Beaverton (docierają tu m.in. dwie linie kolei MAX). Tory linii WES przebiegają równolegle do zatłoczonej autostrady, natomiast składy pasażerskie pokonują trasę w niespełna 30 minut. Podczas godzin szczytu, gdy jeden pociąg opuszcza Wilsonville drugi w tym samym czasie wyrusza w drogę do Beaverton, co gwarantuje częstotliwość, odpowiadającą tutejszym potokom pasażerskim.

Ponadto poczynając od roku 2001 oddano dwie linie tramwajowe (Portland Streetcar), a warto nadmienić iż planowana jest budowa kolejnego połączenia. Jak zatem widać w niezwykle kompleksowy sposób wykorzystane zostały niemalże wszystkie dostępne formy transportu szynowego.

Najdłuższą historię ma w Portland komunikacja autobusowa, niemniej jednak lata jej „świetności” zapoczątkowało utworzenie w roku 1977 Portland Transit Mall – korytarza tranzytowego w formie dwóch równoległych, jednokierunkowych alei położonych po zachodniej stronie miasta. Po dwa z trzech pasów ruchu przeznaczone zostało wyłącznie dla autobusów, zaś począwszy od roku 2009 wzdłuż alei przebiegają również tory, po których kursują dwie z czterech linii lekkiej kolei MAX.

Komunikacja autobusowa obsługuje każdego roku większą część (około 60% ogółu) podróży, odbywanych przez pasażerów środkami transportu, należącymi do systemu zarządzanego przez agencję Tri-Met. Aktualnie przewozy realizowane są na 80 liniach, z których 13 posiada status linii o dużej częstotliwości ("Frequent Service"), co w praktyce oznacza, iż w dni powszednie w porannych i popołudniowych godzinach szczytu autobusy kursują co około 15 minut. Łącznie na wszystkich liniach autobusowych rozlokowanych jest ponad 7000 przystanków. Flota przewoźnika składa się z niemal 650 pojazdów, z czego ponad połowę stanowią autobusy niskopodłogowe.

Kompleksowa integracja gwarantem spójności systemu

System TRIMET Bus jest doskonale zintegrowany z systemami transportu szynowego, bowiem trasy aż 71 z 80 linii łączą przystanki kolei WES, bądź szybkiego tramwaju (MAX) z pozostałą częścią aglomeracji, dokąd nie docierają pociągi. W ten sposób zarówno mieszkańcy przedmieść, jak również mniejszych dzielnic i osiedli Portland mają zapewniony sprawny dojazd do centrum oraz miejsc pracy czy też edukacji.

Istotnym udogodnieniem, dodatkowo zwiększającym dostępność publicznego transportu zbiorowego dla pasażerów, są także liczne parkingi, oferujące kierowcom samochodów osobowych tysiące miejsc parkingowych w ramach systemu Park&Ride. Umożliwiają one sprawną przesiadkę na kolej, bądź tramwaj, znacznie skracając czas podróży do punktu docelowego.

Generalizując, szeroki wachlarz wdrożonych rozwiązań komunikacyjnych, od kilkudziesięciu lat przyczynia się do trwałej zmiany zachowań komunikacyjnych społeczeństwa, zamieszkującego Portland. Pozwala to na stwierdzenie, iż konsekwentnie prowadzona od lat polityka transportowa – oparta na idei zrównoważonej mobilności na obszarach zurbanizowanych – odnosi tu znaczący sukces, stając się tym samym sprawdzonym wzorcem działania dla rozrastających się dziś dynamicznie aglomeracji miejskich.