Kraków: W latach 1995–2019 zlikwidowano 65 tys. palenisk

– Kraków to pierwsze miasto w Polsce, w którym został wprowadzony zakaz stosowania paliw stałych. Przygotowania do tego dnia trwały kilka lat, a sama uchwała w tej sprawie przyjmowana była dwukrotnie, bo pierwsza uchwała antysmogowa podjęta w 2013 r. została dwa lata później zaskarżona i uchylona – mówiła podczas Kongresu Czystego Powietrza Agnieszka Kapralska, p.o. kierownik Referatu Krakowskiego Centrum Doradztwa Energetycznego w Urzędzie Miasta Krakowa. Drugą uchwałę radni podjęli w 2016 r., a jej zapisy wyłączające z użycia m.in. węgiel weszły w życie w ubiegłym roku. W latach 2017–2019 obowiązywała natomiast tzw. uchwała przejściowa dotycząca jakości spalanego paliwa.

Kluczowe okazało się wprowadzenie malejącego systemu dotacji

Samorząd przeprowadził szereg programów mających wesprzeć mieszkańców w rezygnacji z ogrzewania paliwami stałymi. Jednym z najważniejszych działań był system dotacji do wymiany źródła ciepła – z pieca węglowego na podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej lub ogrzewanie gazowe, lekkim olejem opałowym czy elektryczne albo przy pomocy pompy ciepła. Udzielane były też dopłaty do instalacji kolektorów słonecznych. – Co najważniejsze, założony został malejący system dotacji. W latach 2014–2016 można było ubiegać się o dofinansowanie do 100 proc. kosztów kwalifikowanych, w kolejnym roku było to już 80 proc., a w roku 2018 i do połowy 2019 – tylko do 60 proc. – zaznaczyła przedstawicielka krakowskiego magistratu.

O całkowitą dotację można było wnioskować kilka lat przed wejściem w życie zakazu, ale najwięcej wniosków złożono dopiero w 2016 r., a więc po przyjęciu drugiej uchwały antysmogowej. – Przyjęliśmy wówczas ponad 7 tys. wniosków, z czego 30 proc. tylko w grudniu – mówiła prelegentka, zwracając uwagę, że był to ostatni moment, w którym można było otrzymać dopłatę stuprocentową. Podkreślała ona także, że miasto wspierało wymianę pieców jeszcze wcześniej, bo już od 1995 r., jednak programy pomocowe nie cieszyły się wówczas tak dużą popularnością.

Zasiłki z pomocy społecznej dla tych, którzy spóźnili się na 100-procentową dopłatę

W latach 1995–2012 zlikwidowanych zostało przy wsparciu miasta ok. 20 tys. palenisk, a w latach 2013–2019 – ok. 45 tys. kolejnych. Środki na ten cel w drugim okresie prowadzonych działań pochodziły m.in. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Prawie 60 proc. pieniędzy na ten cel miasto wyasygnowało jednak samodzielnie, a pieniądze z funduszy unijnych miały bardzo niewielki, bo zaledwie jednoprocentowy udział w strukturze.

Dla osób, które przeprowadziły zmianę systemu ogrzewania, przygotowany został też program osłonowy pomocy społecznej. Pozwalał on gospodarstwom o niewielkich dochodach pozyskać dodatkowe środki, jeśli składały one wniosek o dotację już w okresie, w którym nie można było ubiegać się o stuprocentowe wsparcie. Osobno zorganizowany został także system dopłat do rachunków za ogrzewanie. Powstał też program wsparcia termomodernizacji budynków, w których zainstalowano bardziej ekologiczne systemy grzewcze.