Dlaczego rozlewają się miasta – negatywne skutki suburbanizacji

O suburbanizacji możemy mówić w przypadku powstawania nowych zespołów zabudowy na obszarach dotychczas niezabudowanych, rolniczych, w rejonach oddalonych od terenów dotychczas niezurbanizowanych. Wynikiem procesu jest powstawanie enklaw zabudowy i tworzenie się osiedli - sypialni, których mieszkańcy dojeżdżają do pracy w centrum miasta. W Polsce nasilenie tych procesów ma miejsce szczególnie w ostatnich dwudziestu latach.

Przyczyny suburbanizacji

Do końca lat 90. zabudowa w miastach była kontrolowana poprzez plany zagospodarowania przestrzennego. Sytuacja ta uległa zmianie po wejściu w życie nowej ustawy o planowaniu przestrzennym. Obecnie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmują jedynie część powierzchni miast. Na obszarach nie objętych planem inwestorzy mogą realizować inwestycje na nabytych działkach bez zwracania uwagi na układ urbanistyczny obszaru.

Niedobór terenu pod inwestycje w centrach

Kolejną przyczyna suburbanizacji w miastach jest niedostatek łatwo dostępnych terenów inwestycyjnych. W centrach miast i obszarach zwartej zabudowy jest wiele działek przeznaczonych pod zabudowę o niewyjaśnionym stanie prawnym, których właściciele traktują je jako inwestycję kapitałową. Wykorzystanie tych gruntów wiązałoby się z poniesieniem dużych kosztów na infrastrukturę, z koniecznością rozbiórek, itp.

Deweloperzy skoncentrowani na zysku

Deweloperzy, kierując się niskim kosztem oraz łatwością przeprowadzenia procesu inwestycyjnego, nabywają działki na obrzeżach miasta, poza systemem głównych ciągów komunikacyjnych, bez niezbędnej infrastruktury towarzyszącej. Jeśli na tym obszarze nie ma miejscowego planu zagospodarowania, to inwestor nie musi zostawiać rezerwy terenu na konieczne ciągi komunikacyjne.

Trend budowy własnych domów na niedrogich gruntach

Przyczyną rozszerzania się zabudowy jest także dążenie mieszkańców do budowy własnych domów jak najdalej od uciążliwości ruchu komunikacyjnego miasta (hałas, zapylenie, ruch osobowy). W każdym mieście istnieją atrakcyjne dla mieszkańców rejony, jeszcze kilkanaście lat temu słabo zabudowane, gdzie dziś zabudowa jednorodzinna, choć rozproszona, jest już dość intensywna. Zachętą pomimo braków infrastrukturalnych jest niska cena działek.

Zbyt duża powierzchnia administracyjna miast

Innym powodem suburbanizacji w miastach jest nadmierna powierzchnia zajmowana przez miasto. Od lat 50. rozwój miast wymagał poszerzania ich powierzchni. Często jednak włączano w granice miast całe wsie, bowiem planowano w przyszłości kilkukrotny wzrost liczby mieszkańców. Dziś proces rozrostu miast nadal postępuje, a przyczyną jest dążenie do wzrostu wielkości. Znacznie swą powierzchnię w ciągu ostatnich dwudziestu lat powiększył Rzeszów, a Zielona Góra planuje włączenie do miasta otaczającej gminy. Włączone w granice miast tereny rolne, leśne i nieużytki podlegają takim samym procesom suburbanizacji jak na obszarach otaczających gmin.

Skutki suburbanizacji w miastach

Z rejonów nowej, rozproszonej zabudowy mieszkańcy muszą dojechać do miasta do pracy, do szkoły, do centrów handlowych, punktu usługowego, na imprezę kulturalną i sportową. W mniejszych miastach możliwy jest jeszcze dojazd rowerem, lub nawet dojście pieszo, w większych konieczne jest skorzystanie ze środka transportu.

Brak infrastruktury na terenach podmiejskich

Rejony zabudowy rozproszonej zrealizowanej bez miejscowych planów zagospodarowania z reguły nie mają wyznaczonych dróg o odpowiedniej przepustowości i miejsc nawrotowych komunikacji publicznej. Zrealizowana zabudowa często już uniemożliwia rozbudowę układów komunikacyjnych.

Niedostateczna oferta transportu publicznego

Miasta nie kierują w te rejony podstawowych linii komunikacji miejskiej, z powodu zbyt małej liczby pasażerów oraz niedostosowania dróg. Jeśli funkcjonuje połączenie komunikacyjne, to jest to linia o niskiej, nieregularnej częstotliwości, ograniczonym okresie kursowania (np. tylko w szczycie przewozowym), taborem o małej pojemności. Pasażer takiej linii najczęściej zmuszony jest także do przesiadki dla dotarcia do celu podróży, co wydłuża podróż.