Rewolucja taryfowa: karta płatnicza jako bilet?

Ponad połowa wydanych w Polsce kart Visa jest zbliżeniowych. Łącznie w naszym kraju, za pomocą kart płatniczych tej firmy, wykonywanych jest ok. 17 mln transakcji miesięcznie – 34% zakupów na kwotę do 50 zł przypada właśnie na zbliżeniówki. – Na tle innych krajów Polska jest niekwestionowanym liderem. Połowa transakcji zbliżeniowych Visy w Europie przypada na Polskę – mówi Nicolas Mackie z firmy Visa Europe.

Jaką przyszłość widzi Visa? Jedna karta do wszystkiego, integrująca wszystkie możliwe usługi – płatności, opłacanie lunchy, kaw, parkingów, transportu i wszystkich pozostałych sfer życiowych. Niewykluczone są jednak także inne nośniki. Według prognoz po 2020 r. połowa transakcji w Europie będzie się odbywać z wykorzystaniem urządzeń mobilnych.

Londyn stolicą innowacji

Jeszcze niedawno w Londynie podstawowym nośnikiem były bilety papierowe. Zaobserwować można wyraźną migrację w stronę biletów z zapisem elektronicznym w chmurze. Od 2003 r. dostępna jest karta z mikroprocesorem Oyster, działająca na zasadzie przedpłaty czy elektronicznej portmonetki.

Oyster zyskał szczególnie na popularności – do tego stopnia, że Londyn myśli nad zamknięciem większości kas biletowych na stacjach metra. W ciągu dekady wydano 60 mln kart, a 6 mln kart jest aktywnie używanych (dziennie z samego tylko metra korzysta ok. 4,5 mln pasażerów). Oczywiście sukces Oystera wynika ze stosowanych zachęt i bonusów – pasażerowie korzystający z karty płacą mniej za bilet.

Jak wskazuje Visa, podstawowym problemem Oystera jest brak interoperacyjności pomiędzy miastami – stąd propozycja przesunięcia w stronę kart płatniczych jako nośników biletów. – Zalety to wygoda, szybkość i bezpieczeństwo. Późnym wieczorem, gdy chcemy korzystać z komunikacji, nie musimy martwić się brakiem możliwości zakupu biletu. Żeby zapłacić, wystarczy nam karta czy urządzenie mobilne, które zbliżać się będzie do czytników w pojazdach czy na stacjach – mówi Mackie.

Nie wiesz, ile zapłacisz

Stosowanie kart elektronicznych umożliwia odejście od klasycznej taryfy z ustalonymi z góry cenami. W miastach zaczynają się pojawiać systemy zmiennej opłaty. – Wykorzystując kartę po raz pierwszy w ciągu dnia, nie wiemy, jaka będzie kwota transakcji. Opłaty są sumowane na koniec dnia – wskazuje Nicolas Mackie.

Jaka w tym zaleta dla pasażera? System sam oszacuje najlepszą dla niego opłatę w zależności od liczby podróży i pokonanych odległości. – Wiele systemów ma ustawione maksymalne wartości. Jeżeli przekroczymy pewną sumę, to jest ona konwertowana np. na bilet dzienny, zawsze oferując najlepszą cenę – mówi Mackie.

System pozwala też na stosowanie czasowych promocji we współpracy z innymi firmami. Jeżeli np. centrum handlowe dogada się z miastem i zarządem komunikacji, to istnieje możliwość wprowadzenia na trasach dojazdowych w określone dni przejazdów za pół ceny. – Jest to możliwe, bo terminale na stacjach i w pojazdach jedynie uwierzytelniają kartę – wyjaśnia mechanizm przedstawiciel Visy.

Autobusy bezgotówkowe

W grudniu 2012 r. w londyńskich autobusach wprowadzono możliwość stosowania kart zbliżeniowych jako środka wnoszenia opłat (w stolicy Wielkiej Brytanii obowiązuje zasada wsiadania pierwszymi drzwiami i kupowania biletu u kierowcy bądź odbijania karty z przodu pojazdu). Na przełomie marca i kwietnia 2014 r. system ma zostać rozszerzony także na metro i inne środki transportu. Czytniki i terminale są też przygotowane do obsługi płatności z wykorzystaniem smartfonów.

Celem zmian jest zmniejszenie wykorzystania gotówki. – Transport for London zastanawia się, żeby do 2015 r. całkowicie wycofać opłaty gotówkowe z autobusów – mówi Mackie. Rezygnowanie z obrotu gotówkowego nie jest żadną nowością – w Warszawie już teraz w części pojazdów są automaty akceptujące wyłącznie karty płatnicze.

Czy pasażerowie będą musieli teraz zrezygnować z Oystera na rzecz kart zbliżeniowych? Visa prognozuje, że zwiększanie udziałów zbliżeniówek będzie naturalnym procesem. Nikt na razie nie mówi o całkowitym wycofaniu innych form opłat za przejazdy, tym bardziej, że wciąż nie wszyscy mają i chcą mieć karty płatnicze. – Musimy dać pasażerom wybór: czy Oyster w standardzie EMV, czy karty zbliżeniowe – mówi Mackie. Oznacza to, że pasażerowie, którzy zdecydują się pozostać przy Oysterze, i tak będą musieli wymienić karty na nowy standard, który ma zapewniać większe bezpieczeństwo i dawać więcej możliwości.

Na ciągłych zmianach i innowacjach oczywiście sporo zyskują operatorzy kart i producenci niezbędnej infrastruktury czy oprogramowania do obsługi co raz to nowszych systemów. A pasażer? Czasem może nie mieć wyboru…