Po co nam elektroniczne bilety?

Wszystkie mają piękne, europejsko brzmiące nazwy. Warszawska Karta Miejska, Urbancard, Karta BKM, eBilet, Komkarta. Ma być nowocześnie i jak na Zachodzie: kawałek plastiku w standardowym formacie zamiast niemodnego, staroświeckiego papieru. Ceną nowoczesności jest morze procedur. Nie można już tak po prostu przyjść ze zdjęciem z automatu i dziesięć minut później mieć w ręku imienny bilet wraz z legitymacją. Trzeba złożyć wniosek i czekać – tydzień, dwa, czasem trochę więcej. Najczęściej na tym kończą się istotne dla pasażera zmiany.

Zmiana dla zmiany

Plastikowy prostokąt jest droższy w produkcji niż kawałek kartki z pieczątką potwierdzającą prawdziwość, ale w polskich warunkach spełnia niemal wyłącznie tę samą rolę: przenosi informację od kiedy do kiedy opłacono abonament. Łódzka Migawka (to swoją drogą ciekawy przykład nazwy – elektroniczna karta została oficjalnie określona potocznym dotychczas „łodzianizmem”, słowem oznaczającym bilet miesięczny, którym „migało się” kontrolerowi) nie pozwala w zasadzie na nic więcej, niż na kolejne zakupy biletów okresowych. A jednak w zeszłym roku do wymiany papierowych kwitów na Migawkę zmuszono tysiące mieszkańców regionu, co nie tylko sprawiło łodzianom kłopot, ale i pociągnęło za sobą koszty wyposażenia kontrolerów w czytniki.

Podobnie innowacyjna jest znakomita większość systemów elektronicznego biletu, chociaż... Wrocławską Urbancard (tak, miasto aspirujące do modnego musiało nazwać zwyczajny bilet po angielsku) można posłużyć się w zoo i aquaparku. Na oficjalnej stronie internetowej Bydgoskiej Karty Miejskiej miasto zapewnia od 2010 roku, że „w przyszłości karta pozwoli na dostęp do różnych instytucji (prywatnych i publicznych)”. Słowem, przed posiadaczem elektronicznego biletu w polskich miastach otwiera się niewyobrażalna paleta możliwości...

Śmiały krok w Poznaniu

Tymczasem zmiana nośnika na kartę czipową rzeczywiście może przynosić korzyści i pasażerowi, i miastu. Wyposażony w pamięć bilet pozwala na wdrożenie nowych rozwiązań taryfowych, a urządzenia rejestrujące „odbijanie” kart służą za automatyczne generatory bardzo dokładnych statystyk przewozowych. Łatwiej jest więc planować – i indywidualną podróż, bo jej koszt może być atrakcyjniejszy dzięki możliwości uszczegółowienia cennika, i układ komunikacyjny, bo bez dodatkowych, często niedokładnych badań doskonale widać potoki pasażerów.

W Europie przykłady znajdziemy bez większych trudności – w Londynie spersonalizowana karta pozwala płacić grosze za przejazd jednej stacji metra, a w Holandii posiadacze OV-Chipkaart płacą mniej za bilety w całym kraju. Na szczęście właściwy użytek z nowoczesnej technologii planuje zrobić także Poznań. Tamtejszy Zarząd Transportu Miejskiego zaproponował nowy cennik usług w ramach karty PEKA: bilet okresowy na dowolną liczbę dni powyżej czternastu z malejącą opłatą za każdy kolejny dzień, taryfa na przejazdy jednorazowe zależna od liczby przejechanych przystanków z naliczaniem opłaty co przystanek, program zniżkowy dla stałych klientów oparty na konieczności „odbijania” biletu w czytnikach, co pozwoli na gromadzenie szczegółowych statystyk.

Pierwsza Wielkopolska, drugi – Śląsk

Nowa formuła biletu poznańskiego transportu zbiorowego ma zostać wdrożona w pierwszej połowie przyszłego roku. Prawdopodobnie drugim krajowym elektronicznym systemem wykorzystującym nowe możliwości będzie Śląska Karta Usług Publicznych ważna w pojazdach KZK GOP, choć termin jej premiery – ze względu na wielość podmiotów, które muszą zatwierdzić jej wprowadzenie – dziś trudno określić.

Na Górnym Śląsku kluczem do ustalenia ceny za przejazd jednorazowy ma być nie liczba przystanków, ale odległość w kilometrach, którą obliczy urządzenie rejestrujące. W przypadku biletów okresowych szczytem innowacji ma być niestety tylko... możliwość zakupu biletu okresowego od dowolnego dnia miesiąca, bo KZK do dziś sprzedaje bilety wyłącznie miesięczne (na maj, czerwiec, lipiec itd. – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca), a nie np. 30-dniowe.

Potrzebne pomysły, potrzebna rozwaga

Inne miasta, które wprowadziły lub rozważają wprowadzenie kart elektronicznych w miejsce biletów papierowych, powinny wziąć przykład z Poznania i śląskiego związku gmin. Nowe rozwiązanie technologiczne musi bowiem, by przyniosło komukolwiek jakiekolwiek korzyści, nieść za sobą nowe możliwości – nie tylko teoretyczne, ale i wykorzystywane. Jeśli zaś planują zostać przy tradycyjnie zbudowanej taryfie, niech lepiej pozostaną przy równie tradycyjnym nośniku. Na ekstrawagancje szkoda pieniędzy i – nomen omen – zachodu.