Megalopolis przyszłości? W Azji i Afryce

Uaktualniony właśnie raport „World Urbanization Prospect” pokazuje tendencje jakie czekają ludzkość w ciągu najbliższych kilkunastu lat. Przyzwyczailiśmy się, że wśród największych światowych megalopolis instynktownie wymieniamy Tokio, Pekin, Nowy Jork, Mexico City czy Sao Paulo. Teraz te przyzwyczajenia będzie trzeba nieco zmienić.

Sześć miliardów po raz pierwszy

Na 2,5 miliarda nowych mieszkańców miast złożą się zarówno ci, którzy będą się tam rodzić, jak i ci, którzy do miast będą emigrować. Dziś światowy poziom urbanizacji szacuje się na 54 proc. Za trzy i pół dekady będzie to 66 proc. W 1950 r. w miastach mieszkało 746 mln osób, dziś to już 3,9 mld, a około 2045 r. liczba ta przekroczy 6 mld.

Tyle tylko, że biorąc pod uwagę oba wspomniane źródła przyrostu ludności w miastach. Zarówno Europa jak i Ameryki nie będą w nim odgrywały znaczącej roli. Już dziś Europa, ale też Japonia zmagają się z malejącym przyrostem naturalnym. W krajach bogatej Północy dzieci rodzi się mniej i dalej tak będzie. Co nie mniej istotne w dużej części świata urbanizacja już teraz jest na wysokim poziomie. Za to w Azji i Afryce 90 proc. ludności wciąż mieszka na wsi. To właśnie oni będą zaludniać wielkie miasta przyszłości.

Co ciekawe dziś społeczność miejska nie powinna nam się kojarzyć od razu z gigantycznym miastem. Połowa z blisko czterech miliardów mieszkańców miast mieszka w takich, które nie przekraczają 0,5 mln mieszkańców. Ale to się zmienia i w przyszłości „mieszczuch” będzie bliższy komuś, kto mieszka w mieście o ludności przekraczającej 10 mln. W 1990 r. było takich 10, dziś jest ich 28, w 2030 r. będzie takich 41.

Tokio mniejsze, ale wciąż największe

Prognozy dotyczące konkretnych miast sięgają właśnie 2030 r. Wśród dziesiątki największych miast na świecie zajdą w ciągu kilkunastu najbliższych lat duże zmiany. Największym wciąż pozostanie aglomeracja Tokio, ale ilość mieszkańców nieznacznie w nim spadnie (z prawie 38 mln do nieco ponad 37 mln). Inne japońskie miasta będą rosły nieznacznie lub czeka je stagnacja. Z dziesiątki wypadnie Osaka, dziś siódme co do wielkości miasto świata (20 mln).

Za plecami Tokio nic się nie zmieni. Pozostaną tam Dehli i Szanghaj. Ale w przeciwieństwie do stolicy Japonii czeka je gwałtowny wzrost (odpowiednio z 25 do 36 mln i z 23 do 31 mln mieszkańców).

Z pierwszej dziesiątki najludniejszych miast wypadną m.in. szóste Sao Paulo (choć ludności tam przybędzie z 21 do 23,5 mln) i dziewiąty Nowy Jork (18,5 do 20 mln). Z miejsca czwartego na dziesiąte spadnie Mexico City (zmiana ludności podobna jak w przypadku Sao Paulo). Za to wskoczą do niej m.in. Lagos (z 12,5 do 24 mln), Karaczi (z 16 do 25 mln) i Dhaka (z 17 do 27 mln). Stolica Bangladeszu stanie się miastem o tej samej wielkości co Bombaj i Pekin. Wspomniane nigeryjskie Lagos, pakistańskie Karaczi, ale też egipski Kair będą bardziej ludniejsze niż Mexico City. Siedem pierwszych miast z listy będzie położone w Azji, dwa kolejne w Afryce.

Duże wyzwanie

Dziś liczbę mieszkańców wsi na całym świecie szacuje się na 3,4 mld. Wciąż nieznacznie rośnie, ale swój szczyt ma osiągnąć ok. 2020 r. Potem ta liczba będzie spadać, by w 2050 r. dojść do 3,1 mld. W Europie przewiduje się nawet że coraz więcej ludzi wybierze życie w terenach podmiejskich. Ale tam gdzie dziś mieszkańców wsi jest najwięcej, falą ruszą do miast. Do 2050 r. miasta chińskie powiększą się o 404 mln mieszkańców, chińskie o 292 mln mieszkańców, a nigeryjskie o 212 mln mieszkańców.

Oenzetowski raport zaznacza jak ważne jest już dziś planowanie przyszłego rozrostu miast. Jeśli będzie się odbywał w porządku, można mieszkańcom megalopolis zapewnić zarówno miejsce do rozwoju, jak i podstawowe miejskie dobra, takie jak wodę, kanalizację, opiekę zdrowotną, czy sprawny transport publiczny. Ale przegapienie odpowiedniego momentu może grozić tym, co znamy z wielkich miast w Azji i Afryce, czyli rozrastanie się przez slumsy.

Co z raportu wynika dla Polski? Niewiele, bo nad Wisłą megalopolis na razie nie ma i raczej nam nie grożą. Liczba mieszkańców miast w naszym kraju się nie zmienia. Zarówno w 1990 r. jak i dziś to ok. 23 mln i w ciągu najbliższych 16 lat się to nie zmieni. Za to liczba mieszkańców wsi, których u progu transformacji było niecałe 15 mln, a dziś jest to nieco więcej, w 2030 r. spadnie do nieco ponad 10 mln.


urbanizacja i wielkie miasta dziś (u góry) i w 2030 r. (u dołu), źródło: http://esa.un.org/unpd/wup