Kraków: Samochód, piec i smog

W opublikowanych niedawno badaniach Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (EEA) Polska zajmuje drugie miejsce za Bułgarią, wśród krajów z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Europie. Wśród miast Kraków jest trzeci, za bułgarskimi Pernikiem i Płowdiwem. Oddycha się trudno.

Smog atakuje Kraków dwa razy w roku – zimą i latem. Za ten zimowy, który właśnie się zaczyna, odpowiedzialne jest kilkadziesiąt tysięcy pieców węglowych w mieście. Kraków leży w zagłębieniu terenu, które powoduje, że smog gromadzi się nad miastem. Ten letni związany jest z nasilonym w tym czasie ruchem samochodowym. Powstaje w ciepłe, bezwietrzne dni.

Krakowski Alarm Smogowy, czyli ruch walczący o poprawę jakości powietrza w mieście wyliczył niedawno, że statystyczny krakowianin wdycha rocznie tyle benzo(a)pirenu – jedną z głównych przyczyn smogu – ile zawarte jest w 2,5 tys. papierosów. Ten związek uwalnia się przede wszystkim w czasie palenia węgla, podobnie jak inny składnik smogu, czyli pył węglowy. Z kolei za emisję dwutlenku azotu, odpowiedzialne są przede wszystkim krakowskie samochody. W sumie z pieców bierze się prawie połowa zanieczyszczeń, samochody odpowiadają za 37 proc. dymów.

I choć smog jest stałym tematem politycznych przepychanek i awantur, to krakowianie kłócą się przede wszystkim o piece, a nie o samochody. KAS lobbuje, na razie nieudanie, za wprowadzeniem pełnego zakazu palenia węglem i drewnem. Ale węgiel jest tani, a część mieszkańców w ogóle nie jest podłączonych do strefy ciepłowniczej.

O sposobach walki z nadmiernym ruchem samochodowym już ciszej. W zachodniej Europie częstym pomysłem na obniżenie poziomu smogu samochodowego, jest wprowadzenie w centrach miast tzw. „zielonych stref”, do których wjazd jest ograniczony tylko do tych aut, które emitują odpowiednio niski poziom spalin. Gdy podobne rozwiązania wprowadzano w Niemczech, mieszkańcy wyraźnie częściej zaczęli kupować nowoczesne samochody, które mniej trują środowisko. Ale te starsze, których się pozbywali, często trafiały do Polski.

Walka ze smogiem jest argumentem dla pomysłów, których głównym celem jest podreperowanie budżetu miasta. Ruch samochodowy w centrum miasta ograniczają strefy ograniczonego ruchu i płatnego parkowania, wprowadzone jeszcze w 1988 r. a w ostatnich latach rozszerzane. Rynek i jego okolice dostępne są głównie dla samochodów mieszkańców, albo wyłącznie dla pieszych. W większej części centrum miasta trzeba płacić za parkowanie. Tę ostatnią strefę władze miasta chcą rozszerzyć w przyszłym roku.