Gdańsk stawia na odliczniki dla tramwajów

Jest kilka powodów, dla których w polskich miastach tramwaje przegrywają z innymi uczestnikami ruchu. Priorytety w wielu przypadkach wciąż pozostają sferą marzeń. Szczególnym wyzwaniem są krótkie fazy sygnalizacji w przypadku przystanków zlokalizowanych przed skrzyżowaniami. Motorniczy, jeśli nie zamknie w odpowiednim momencie drzwi, może nie zdążyć przejechać w danej fazie i będzie musiał przeczekać cały cykl świateł.

Aby choć częściowo rozwiązać ten problem, w Gdańsku wprowadzono odliczniki pokazujące kilka ostatnich sekund do zmiany świateł. – Najwcześniejszy projekt, który znalazłem z odlicznikami, to 2007 rok i przejścia dla pieszych w ciągu ul. Kartuskiej z maja (5 sygnalizacji) i skrzyżowanie Kościuszki – Legionów z września – mówi Tomasz Wawrzonek, kierownik Działu Inżynierii Ruchu Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsku.

Co ważne, takie rozwiązanie przynosi efekt. – Mamy bardzo pozytywne sygnału w tej sprawie od motorniczych i Zakładu Komunikacji Miejskiej. Od jego rozpowszechnienia się w zasadzie przestały docierać do nas uwagi, że motorniczy nie zdążył odjechać z przystanku na danej fazie i musiał oczekiwać cały cykl – zauważa Wawrzonek.

Gdzie stosować

W chwili obecnej odlicznki tramwajowe funkcjonują już na około 40 skrzyżowaniach i przejściach w Gdańsku. – W ramach realizowanego właśnie systemu zarządzania ruchem TRISTAR wprowadzane są kolejne odliczniki tramwajowe. Docelowo mają objąć większość sygnalizacji, które obsługują ruch tramwajowy (ok. 60 sygnalizacji) – zapowiada Tomasz Wawrzonek.

Gdzie pojawiają się odliczniki? – Po pierwsze (absolutnie podstawowa lokalizacja) przy przystankach tramwajowych zlokalizowanych przed sygnalizacją. Pozwala to na wcześniejsze przygotowanie się motorniczego do ruszenia z przystanku (np. zamknięcie drzwi) i start bezpośrednio po uzyskaniu sygnału zezwalającego na ruch – mówi Wawrzonek. Jak wskazuje, odliczniki są standardem przy budowie i modernizacji linii tramwajowych, a także przy przebudowie sygnalizacji świetlnych przy istniejących trasach.

W dwóch przypadkach zastosowano sygnalizatory jednokomorowe z informacją sekundową także przy przystankach zlokalizowanych ok. 100-150 m przed skrzyżowaniem. Takie ułatwienia nie są stosowane natomiast w przypadku sygnalizacji nieznajdujących się w pobliżu przystanków. – W takich lokalizacjach uważamy, że nie ma czynników, które ograniczałyby efektywność ruchu tramwaju – przekonuje Tomasz Wawrzonek.

Jak to działa

Początkowo odliczniki pokazywały w całości pozostały czas do zmiany świateł, ale nie zdawało to egzaminu. Teraz pokazują kilka ostatnich sekund. – Niestety w początkowym okresie mieliśmy problem ze zdyscyplinowaniem motorniczych. Odliczanie pozostałych do zezwolenia na ruch sekund powodowało sytuacje, że motorniczowie np. na 3-4 sekundy przed uzyskaniem tego typu zezwolenia ruszali, co w oczywisty sposób powodowało zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Podjęliśmy w tej mierze bardzo zdecydowane kroki. Z jednej strony poprzez skrócenie długości odliczanego czasu (5-6 sekund spokojnie pozwala motorniczemu do przygotowania się do jazdy), z drugiej prowadzony były przez służby nadzorcze ZKM rozmowy z motorniczymi. My również zapowiedzieliśmy, że jeżeli podobne praktyki będą się powtarzać to odliczniki po prostu zlikwidujemy – wyjaśnia kierownik Działu Inżynierii Ruchu.

W tej chwili problem już właściwie nie występuje. Przeprowadzane kontrole nie wykazują w zasadzie przypadków rażącego naruszenia zasad bezpieczeństwa. – Muszę zaznaczyć jednak, że problem wcześniejszego ruszania motorniczych występował również w erze przedodlicznikowej. Motorniczowie świetnie wiedzieli np., że jeżeli włącza się sygnał czerwony na poprzecznym przejściu dla pieszych, to teoretycznie nie mają już kolizji i ruszali z wyprzedzeniem – opowiada Tomasz Wawrzonek. Dzięki przeprowadzanym kontrolom również i ten problem udało się ograniczyć.

Odliczanie tylko kilku ostatnich sekund ma też dodatkowe, dosyć istotne uzasadnienie. – Większość sygnalizacji świetlnych w Gdańsku jest akomodowanych o zmiennoczasowej długości faz. W związku z tym możliwe do "zagospodarowania" jest tylko klika sekund tzw. czasu międzyzielonego poprzedzającego fazę tramwajową – mówi Tomasz Wawrzonek.

Motorniczych udało się zdyscyplinować, ale doświadczenia związane z wcześniejszym ruszaniem na światłach przemawiają za tym – zdaniem kierownika Działu Inżynierii Ruchu – żeby nie rozszerzać tego rozwiązania na innych uczestników ruchu. – Motorniczowie to mimo wszystko dość ograniczona ilościowo grupa. Mając jednak te doświadczenia z wcześniejszego ruszania jesteśmy mocno sceptyczni w stosunku do stosowania odliczników dla kierowców – wskazuje Wawrzonek.

Co z przepisami

Kilka innych dużych miast, np. Warszawa, wzbrania się przed stosowaniem podobnych rozwiązań. Jak przekonują władze, są one niezgodne z obowiązującymi przepisami. – Odliczniki faktycznie nie mają odniesienia w tzw. „czerwonej książce”. W związku z powyższym zastosowaliśmy je do określonej grupy uczestników ruchu. Jak wspominałem były one wprowadzane w ramach projektów nadzorowanych przez Krajową Radę BRD. Każdy taki projekt był opiniowany przez ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ponieważ nie wnieśli oni uwag do zasadności tego typu rozwiązania postanowiliśmy je wdrożyć w szerszym zakresie – mówi Wawrzonek.