Autobusy wodorowe: Ile kosztuje eksploatacja na przykładzie Rybnika

Miasto Rybnik konsekwentnie realizuje swoją strategię modernizacji taboru komunikacji miejskiej. Znaczną część floty stanowią nowoczesne pojazdy ekologiczne, w tym:

• 23 autobusy elektryczne
• 3 autobusy napędzane gazem ziemnym (CNG),
• 14 hybrydowych autobusów, które łączą zalety napędu spalinowego i elektrycznego.
• 20 autobusów wodorowych NESO BUS, stanowiących nowość w miejskim transporcie – Rybnik jest obecnie jednym z największych użytkowników tego typu pojazdów.

Spółka miejska posiada obecnie 14 autobusów hybrydowych i 20 wodorowych, a także jeden autobus tylko na olej napędowy. Pozostałe pojazdy są w posiadaniu prywatnych operatorów.

Wodorowe autobusy w Rybniku kursują regularnie od października 2023 r.. Od tego czasu zebraliśmy już wystarczającą ilość miarodajnych danych oraz doświadczeń, aby je przedstawić i wyciągnąć wnioski.

Koszty i eksploatacja – dane z 8 miesięcy

Wokół wodoru w komunikacji publicznej narosło wiele mitów. Pierwszym z nich, powtarzanym do znudzenia, jest teza o tym, że wodór jest bardzo drogi. A jak jest w rzeczywistych warunkach?

Koszt zakupu wodoru w naszym przypadku wyniósł 56,10 zł/kg w okresie od października 2023 – do maja 2024 – to cena, jaką bez problemu można uzyskać na rynku za „zielony” wodór do celów transportowych. Koszt paliwa do autobusów wodorowych na 100 km przy średnim zużyciu na poziomie 6,9 kg wyniósł w naszym przypadku ok. 387 zł wobec 168 zł za przejechanie 100 km autobusem z silnikiem Diesla (32 litry na 100 km). Ta druga wartość nie uwzględnia jednak kosztów oleju i filtrów (oleju oraz powietrza), których nie ma w przypadku autobusu wodorowego, a także jednak większej pracochłonności warsztatu, bo jednak autobus wodorowy ma mniej elementów obsługowych. Jak na technologię, która nie jest jeszcze wprowadzona na masową skalę, nie są to duże różnice w kosztach. Ponadto, należy podkreślić, że na pojazdy z silnikami wysokoprężnymi nie są dostępne dopłaty do zakupu. Tu warto dodać, że spółka w zakresie taboru działa w opraciu o miks taborowy, a na hybrydach osiągane są świetne wyniki bo nawet 22 litry na 100 km (maksymalnie 25 litrów na 100 kilometrów).

Budowa i specyfikacja autobusów wodorowych Neso Bus

Użytkowane w Rybniku autobusy wodorowe Neso Bus wyposażone są w pięć zbiorników na wodór, które łącznie mieszczą 375 kg wodoru. Kluczowym elementem napędowym jest ogniwo paliwowe Ballard o mocy 70 kW, wspierane przez baterie Impact o łącznej pojemności 2 x 15,24 kWh. Napęd realizowany jest poprzez oś ZF AVE 130 z dwoma silnikami w piastach kół, każdym o mocy 125 kW. Dodatkowo, autobusy korzystają z pompy ciepła oraz bojlera elektrycznego, jak również wykorzystują ciepło odpadowe z ogniwa, co zapewnia efektywne ogrzewanie pojazdu. W warunkach zimowych nie odnotowano istotnego spadku zasięgu, jak to ma miejsce w przypadku autobusów elektrycznych bateryjnych.

Wnioski po pierwszych 8 miesiącach eksploatacji 20 pojazdów wodorowych

Koszt zakupu wodoru od początku października 2023 r. do końca maja 2024 r. wyniósł dla Rybnika ponad 1,3 mln zł (netto). Zasięg autobusów wodorowych eksploatowanych w Rybniku to nawet do 450 km na jednym tankowaniu, które trwa ok. 25 minut (oczywiście tak długich brygad nie ma, a też tak jak w przypadku CNG, butli nie powinno się do końca opróżniać). Warto podkreślić, że są to dane zgodne ze specyfikacją producenta pojazdu.

Dla porównania zasięg autobusów elektrycznych wynosi 200-250 km, a czas „normalnego” ładowania to co najmniej kilka godzin lub konieczność zbudowania sieci pantografów do szybkiego ładowania. Przykładowo, w Wejherowie z tego powodu autobusy elektryczne są wykorzystywane tylko w godzinach szczytu, czyli efektywnie eksploatowane jedynie przez 4-5 godzin. Tego ograniczenia nie ma w przypadku autobusów wodorowych.

Na terenie Rybnika mamy jedną ogólnodostępną stację tankowania wodoru uruchomioną przez prywatny podmiot, a na zajezdni mamy dwa rozwiązania zapasowe: stację kompresorową (tankuje do 100% pojemności butli) i tzw. przelewową (do 50%).

Porównując koszty eksploatacji różnych typów napędów, autobusy wodorowe (podobnie jak klasyczne autobusy elektryczne) wyróżniają się niższymi kosztami obsługi dzięki eliminacji potrzeby stosowania olejów silnikowych oraz typowych elementów mechanicznych. Koszt zakupu pojazdów wodorowych jest wyższy ponad dwukrotnie niż spalinowych, ale dostępne jest finansowanie ze środków europejskich, co obniża koszt inwestycji. Ponadto, korzyści ekologiczne oraz ekonomiczne, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów paliw konwencjonalnych, w tym oleju napędowego w związku z wejściem w życie ETS II od 2027 roku, czynią je opłacalnym rozwiązaniem na dłuższą metę.

Zalety autobusów wodorowych

Autobusy wodorowe w Rybniku to krok w stronę przyszłości, łączący nowoczesne technologie z troską o środowisko. Kluczowe zalety tych pojazdów obejmują:

• Zeroemisyjność: Proces przekształcania wodoru w energię elektryczną generuje jedynie parę wodną, co przyczynia się do znaczącej redukcji emisji szkodliwych substancji.
• Duży zasięg: Pojazdy te mogą przejechać nawet do 450 km na jednym tankowaniu, co sprawia, że są wyjątkowo praktyczne na długich trasach.
• Brak potrzeby rozbudowanej infrastruktury ładowania: Dzięki szybkiemu tankowaniu wodoru, autobusy te są gotowe do pracy w krótkim czasie – ok. 25 minut.
• Niski poziom hałasu: Przekłada się to na wyższy komfort podróży zarówno dla pasażerów, jak i dla mieszkańców miasta.
• Niskie koszty bieżącej obsługi: Wyeliminowanie wielu elementów mechanicznych i olejów silnikowych obniża koszty eksploatacji.
• Bezpieczeństwo ekonomiczne: Przewidywane dodatkowe koszty związane z ETS II od 2027 roku na poziomie ok. 50 gr na 1 litrze oleju napędowego czynią autobusy wodorowe atrakcyjnym rozwiązaniem ekonomicznym w perspektywie długookresowej.
• Spełnienie założeń ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych: Wprowadzenie autobusów wodorowych jest zgodne z krajowymi przepisami dotyczącymi zrównoważonego transportu i przybliża do wypełnienia celów zawartych w ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych.
• Zdobywanie kompetencji: Użytkowanie i serwisowanie nowoczesnych autobusów wodorowych pozwala zdobywać cenne doświadczenia i kompetencje w zakresie nowoczesnych technologii energetycznych, co ma znaczenie w takim mieście jak Rybnik, które będzie musiało przejść kompleksową transformację energetyczną.

Powyższy tekst stanowi streszczenie prezentacji przygotowanej na Komisję Taboru Autobusowego IGKM 23-24 maja w Zielonej Górze [POBIERZ].