Zamknięcie centrów miast dla wraków to połowiczne rozwiązanie

Projekt posłów PO przewiduje, że miasta mogą zakazać wjazdu do centrum starym pojazdom, które nie spełniają norm emisji spalin EURO 4 i EURO 5 (obowiązują pojazdy produkowane od odpowiednio 2005 i 2009 r.). O zasięgu strefy objętej zakazem decydowałyby samorządy. Nie wiadomo, w jaki sposób byłby egzekwowany.

Podobne ograniczenia wprowadzono w Berlinie, podzielonym koncentrycznie na kilka stref. Im bliżej centrum, tym „czystszy” pojazd ma prawo do niej wjechać. Strefy oznaczone są symbolami widniejącymi na naklejkach na szybach samochodów.

Teorie spiskowe i intencje

Ograniczenia te mają rzekomo sprzyjać ograniczeniu emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Jednak zwolennicy spiskowych teorii dziejów uznają je za sprzyjanie producentom aut, którzy mogliby sprzedać ich więcej. Samochód – niestety – wciąż bywa postrzegany jako podstawowy środek transportu w mieście. W powszechnym rozumieniu kierowca starego pojazdu zostanie w nowej sytuacji zmuszony, by wymienić go na nowy.

Inni dostrzegają szansę na powstrzymanie napływu jeżdżących wraków, masowo importowanych do kraju. Ale w prasie motoryzacyjnej dominuje pogląd, że wprowadzenie nowych przepisów spowoduje spadek mobilności społeczeństwa (nie każdego będzie stać na nowe auto), co za tym idzie ograniczenie dostępu do miast i bezrobocie. Wielu potencjalnie dotkniętych problemem ludzi mieszkających poza miastem, ma ograniczony dostęp do transportu zbiorowego. Ewentualne ograniczenia dla samochodów miałyby więc, zgodnie z tym rozumowaniem, sens tylko przy stworzeniu ułatwień do kupowania nowych pojazdów.

Trudno się nie zgodzić. Zamożniejsi faktycznie będą mogli nieskrępowanie wjeżdżać do centrów miast i nadal zastawiać cenną przestrzeń, która powinna służyć każdemu. A znając życie, chodniki będą zastawiane już nie rozklekotanymi wrakami z zachodu, a opasłymi suvami. Czystość powietrza być może ulegnie poprawie, ale jakość przestrzeni w ogóle się nie poprawi.

Ograniczyć, ale wszystkim

Efekty zmian na pewno będą. Poziom zanieczyszczenia powietrza pewnie spadnie, nie wiadomo tylko o ile. Być może dystrybutorom nowych samochodów chwilowo wzrosną obroty za sprawą zakupów nowych pojazdów przez tych, których będzie na to stać. Nieznacznie wreszcie poprawi się bezpieczeństwo na drogach, bo wielu jeżdżących wrakami pozbędzie się ich, albowiem pozbawieni możliwości wjazdu do centrum miasta uznają samochody za zbędne. Ale żeby poprawić jakość przestrzeni w mieście, potrzeba czegoś innego.

Trzymając się konstytucyjnej zasady równego traktowania należałoby wprowadzić zapis zamykający centra miast dla ruchu indywidualnego w ogóle – nie tylko dla wraków, ale dla wszystkich pojazdów. Zmusiłby samorządy – podobnie, jak w przypadku zmiany struktury finansowania publicznego transportu zbiorowego – do zajęcia się określoną problematyką. W tym przypadku byłoby to zarządzanie przestrzenią oraz takie zorganizowanie komunikacji miejskiej, aby zapewnić dostęp co centrów jak największej liczbie osób. To z kolei oznacza efektywną i atrakcyjną siatkę połączeń.

Atrakcyjna przestrzeń dla każdego

Właściwe gospodarowanie przestrzenią oznaczałoby przede wszystkim dostosowanie jej do obsługi przez wzmożony ruch środków komunikacji miejskiej, tak, aby nie stwarzał zagrożenia dla pasażerów i pieszych. Konieczne byłoby też jej uatrakcyjnienie. Dziś przestrzeń miejska to miejsca parkingowe.

Rysuje się więc wspaniała okazja do urządzenia zieleni, wygodnych ciągów komunikacyjnych, do ustawienia tzw. „miejskich mebli”, tj. ławek, figur, gazonów, trafik, itp. Dla chcących czegoś więcej, ciągi środków komunikacji miejskiej oraz przystanki również można tak zaaranżować, aby komunikacja miejska stała się ozdobnikiem przestrzeni. Przykładów z rozwiniętych urbanistycznie miast zachodu nie trzeba długo szukać.

Można więc uznać, że ów projekt jest szansą na odzyskanie centrów miast dla pieszych. Szansą na wielki skok cywilizacyjny. Wystarczy tylko odrobina dobrej woli.

dominik.wojcik@transport-publiczny.pl