SRKGŚ krytycznie o strategii transportu województwa śląskiego

Strategia wydają się być zgodne z polityką zrównoważonego rozwoju transportu, bowiem system transportu wg 34-tej strony dokumentu ma być m.in.: integrujący różne gałęzie systemu transportu, zapewniający lepszą spójność z przestrzenną województwa, przyjazny dla środowiska, realizujący zasadę zrównoważonego rozwoju, atrakcyjny, tani i szybki, dostosowany do potrzeb mieszkańców i odwiedzających region. Jednak ze szczegółowej analizy dalszej części Strategii tworzy się obraz całkowicie odmienny z w/w założeniami. Autorzy pominęli istnienie kolei w wielu aspektach oraz nie dostrzegli konieczności inwestycji w transport publiczny (kolejowy, tramwajowy, autobusowy) skupiając się na dalszym rozwoju indywidualnego transportu drogowego. Zrealizowane bowiem mają zostać przede wszystkim duże projekty budowy infrastruktury drogowej przy pominięciu infrastruktury kolejowej i tramwajowej. Jest to całkowicie sprzeczne z celami polityki transportowej Unii Europejskiej - uważa stowarzyszenie.

- Urząd Marszałkowski szykuje dalszą degradację transportu publicznego, której konsekwencją będzie dalszy spadek udziału transportu zbiorowego w przewozie osób, co zaowocuje paraliżem obecnych i nowo wybudowanych dróg. W połączeniu z brakiem celów mierzalnych za pomocą wskaźników (np. w transporcie zbiorowym: maksymalny czas dojazdu ze stolicy województwa do miast powiatowych, procentowy udział transportu zbiorowego w przewozie osób) nie będzie możliwości rozliczenia władz samorządowych z realizacji przyjętej Strategii Rozwoju Transportu - podkreśla SRKGŚ.

Stowarzyszenie proponuje następujące kluczowe zmiany w Strategii Rozwoju Transportu:

1) Zagwarantowanie realizacji zasady zrównoważonego podziału środków między transport drogowy i kolejowy w stosunku 6:4 W całym tekście SRT brakuje najważniejszej zasady podziału środków finansowych wynikającej z zaleceń Komisji Europejskiej - podziału środków między transport drogowy, a kolejowy w proporcjach odpowiednio 60 i 40%. Jej brak może doprowadzić do marginalizacji transportu kolejowego, wraz utrwaleniem się przewagi transportu drogowego.

2) Uzależnienie realizacji niektórych przedsięwzięć drogowych od stanu alternatywnych połączeń komunikacją zbiorową (koleją, transportem miejskim).

3) Doprecyzowanie zakresu przedsięwzięcia Rewitalizacja, modernizacja i odtworzenie linii kolejowych łączących miasta aglomeracji, miasta powiatowe oraz ważne węzły kolejowe, poprzez stworzenie konkretnej listy rankingowej linii proponowanych do rewitalizacji, modernizacji i odtworzenia. Można dostrzec wyraźną dysproporcję pomiędzy poziomem uszczegółowienia inwestycji:
- w transporcie drogowym są wskazane konkretne, nieraz planowane od kilku lat projekty,
- w transporcie kolejowym zapisane są tylko ogólne cele bez wskazania przedsięwzięć.
Jednocześnie szereg przedsięwzięć drogowych jest zaproponowany w relacjach, w których transport publiczny już teraz ma niską pozycją konkurencyjną z racji dekapitalizacji infrastruktury, rozdrobnienia organizacyjnego czy dezintegracji taryfowej. Widoczną wadą listy dużych projektów drogowych jest także brak podanych kryteriów zakwalifikowania ich jako kluczowych do realizacji SRT. Można wręcz odnieść wrażenie, że znaczna część przedsięwzięd znalazła się w projekcie dlatego, że została zaplanowana i częściowo wdrożona już wcześniej, a więc bez sprawdzenia jak spełnia zasady i cele nakreślone Strategią.

Odcinki linii kolejowych ważnego znaczenia regionalnego proponowane do remontów:

• Bronów – Wisła Głębce na liniach nr 694/157/190/191 - linia zagrożona zamknięciem z uwagi na tragiczny stan obiektów mostowych,
• Rybnik Towarowy – Rydułtowy – Sumina na linii nr 140 - zaniedbany fragment trasy Racibórz – Rybnik – Katowice,
• Sosnowiec Południowy – Sławków na linii nr 62 - połączenie konurbacji katowickiej z Województwem Świętokrzyskim, wyjątkowo zaniedbana linia z wieloma ograniczeniami prędkości rzędu 10-20 km/h,
• Bielsko Biała Główna – Kozy – granica województwa na linii nr 117- kierunek Wadowice i Kraków (połączenie alternatywne wobec Beskidzkiej Drogi Integracyjnej, dobra obsługa Bielska-Białej, naturalne połączenie z Krakowem).

4) Dodanie nowego przedsięwzięcia: Stworzenie połączenia kolejowego Jastrzębia Zdroju z innymi miastami konurbacji rybnickiej oraz Katowicami
Ponad 90-tysięczne Jastrzębie-Zdrój to obecnie największe polskie miasto nie posiadające pasażerskiego połączenia kolejowego. Jednocześnie jest to jeden z ważniejszych ośrodków konurbacji rybnickiej. Przez miasto przebiega lub przebiegało wiele linii kolejowych, należących zarówno do PKP jak i do przemysłu. Stwarza to możliwość podjęcia wielowariantowej analizy odtworzenia połączenia Jastrzębia Zdroju z innymi ośrodkami w Województwie Śląskim.

5) Dodanie działania: Demonopolizacja rynku przewozów kolejowych o charakterze użyteczności publicznej w Województwie Śląskim
Wieloletnia hegemonia Przewozów Regionalnych doprowadziła do znaczącego ograniczenia oferty połączeo, mimo tego że w Województwie Śląskim gęstość linii kolejowych nadal jest najwyższa w kraju. Zmiana PR na Koleje Śląskie, nie wyeliminowała tego problemu, choć było to głównym celem powstania tej spółki. W związku z tym Stowarzyszenie proponuje zapisanie w Strategii docelowego modelu, w którym w warunkach konkurencji regulowanej dopuszcza się funkcjonowanie wielu przewoźników. Wtedy konkurują oni ze sobą o wieloletnie kontrakty na obsługę danych odcinków linii kolejowych (lub ich pakietów), co prowadzi do podniesienia jakości usług przy jednoczesnym wzroście wydajności.

6) Dodanie inwestycji: Budowa szybkiej kolei aglomeracyjnej na terenie konurbacji górnośląskiej
Strategia nie odnosi się do problemów komunikacyjnych konurbacji górnośląskiej. Mimo, że jest to największy obszar metropolitalny w Polsce, dotąd nie powstała w nim kolej aglomeracyjna z prawdziwego zdarzenia: z wysoką częstotliwością kursowania, rozdzielonym ruchem podmiejskim i dalekobieżnym, która łączy tereny o gęstej zabudowie mieszkaniowej i usługowej.7

7) Dodanie kierunku działania: Koordynacja planowania przestrzennego i planowania transportu, w szczególności w obszarach metropolitalnych zagrożonych suburbanizacją
Suburbanizacji można zapobiec poprzez odpowiedzialne planowanie przestrzeni. Na styku z transportem przejawia się to na przykład przez planowanie rozwoju miast wzdłuż osi komunikacyjnych, czy projektowaniu śródmieść w sposób przyjazny pieszym i komunikacji zbiorowej. Polska, w której rozlewanie się miast zaczęło się z opóźnieniem w stosunku do miast Europy Zachodniej i USA, ma wyjątkową okazję wyciągnąć wnioski z cudzych błędów. Poprzez wdrożenie środków zaradczych na wczesnym etapie „choroby” można uniknąć ponoszenia dużych kosztów w przyszłości.

Łącznie Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska wnosi 32 uwagi do projektu Strategii Rozwoju Transportu Województwa Śląskiego, w tym: 4 dotyczące diagnozy stanu transportu, 11 odnośnie zakładanych do osiągnięcia celów, 12 propozycji dotyczących konkretnych działań i projektów infrastrukturalnych oraz 5 uwag odnoszących się do finansowania, wdrażania i monitorowania Strategii. Szczegółowo ze wszystkimi uwagami można zapoznać się tutaj.