Fot. Kasper FiszerPociąg na przystanku Vlčany na linii Šaľa - Neded, sierpień 2015
W ciągu minionych dwóch dekad słowacka sieć kolejowa bardzo wyraźnie się skurczyła, przynajmniej jeśli idzie o linie z regularnym ruchem pasażerskim. Jedną z tras, które wypadły z rozkładu jazdy, jest leżąca nieopodal Bratysławy lokalna linia Šaľa – Neded. Jej dwukrotny upadek może być symbolem losu, jaki podzieliło kilkanaście połączeń w tym niewielkim kraju.
Dziś Słowacja kojarzona jest często jako państwo bardzo sprzyjające rozwojowi transportu szynowego, głównie za sprawą wprowadzonego w zeszłym roku nowego taryfikatora ulg. Na jego podstawie bardzo wielu mieszkańców kraju może podróżować pociągami osobowymi, pospiesznymi i ekspresowymi, a także EC (czyli wszystkimi poza InterCity i prywatnymi dalekobieżnymi) bez opłat, pobierając w kasie jedynie bilet zerowy wystawiany na podstawie specjalnych legitymacji stanowiących rodzaj karty wolnej jazdy. Nowy system objął już m.in. studentów czy emerytów, a co jakiś czas pojawiają się propozycje rozszerzania grupy uprawnionych.
Rzadko kiedy pamięta się jednak, że po rozpadzie Czechosłowacji Słowacy przyjęli zupełnie inny model kształtowania siatki połączeń niż Czesi. O ile w Republice Czeskiej ruch planowy utrzymany został na znakomitej większości odziedziczonych po okresie socjalizmu tras, a zawieszenia ruchu do dziś są sporadycznymi, jednostkowymi przypadkami, o tyle współczesna sieć kolei pasażerskiej Słowacji ukształtowała się w zasadzie dopiero na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku.
25 tras zlikwidowanych jednego dnia
Aż do 2012 roku dość konsekwentnie prowadzono tam bowiem politykę ograniczania ruchu na liniach o charakterze typowo lokalnym. W ich efekcie np. spośród aż dziewięciu tras odchodzących od biegnącej wzdłuż południowej granicy kraju linii Zwoleń – Koszyce dziś w ruchu pasażerskim czynne są jedynie dwie. Największa w historii fala cięć przeprowadzona była jednak w lutym 2003 roku (głównie na liniach, na których zawieszenie ruchu planowano lub przeprowadzono i przywrócono go po krótkiej przerwie dwa lata wcześniej). Skala ograniczeń była – jeśli pamiętać, że Słowacja jest przeszło sześciokrotnie mniejsza i niemal ośmiokrotnie mniej ludna niż Polska – bezprecedensowa.
Pomimo dużych protestów jednego dnia ruch zawieszono bowiem na aż 25 odcinkach. Spośród nich na aż piętnastu ruchu planowego nigdy nie wznowiono. Ze znacznej części z pozostałej dziesiątki ruch zniknął raz jeszcze – tak stało się np. na linii nr 134 Šaľa – Neded w rejonie poważskim, która odgałęzia się od magistrali prowadzącej z Bratysławy na Węgry niespełna 60 km od stolicy. Przerwa w ruchu trwała tam niecałe cztery miesiące.
Ostatni kurs o piątej. Rano.
Na lokalnej trasie jeszcze w 2002 roku kursowało aż siedem par pociągów. Po reaktywacji ruch nigdy nie był już tak bogaty i stopniowo topniał. W roku 2008 dziewiętnastokilometrową linię obsługiwały już tylko dwie pary połączeń, a terminy ich kursowania ograniczono do dni roboczych. Taki stan utrzymał się do końca funkcjonowania linii – do 10 grudnia 2010. Formalnie przewozy utrzymano tam jeszcze przez rok, ale pociąg zastąpiony został autobusem, a ofertę ograniczono do... jednej pary, i to kursującej w dość zaskakujących godzinach – o 5:20 z Šaľi i o 5:59 z Nededu. Przewoźnik – Železničná spoločnosť Slovensko (ZSSK) – tłumaczył swoją decyzję zwiększonymi kosztami obsługi.
Inaczej niż w Polsce, znaczna część zamkniętych tras wciąż jest przejezdna. Pozwala to na sporadyczne uruchamianie tam okazjonalnych pociągów – tak jak 30 sierpnia tego roku, kiedy na opuszczonej stacji Neded, pod zrujnowanym budynkiem dworcowym, skończył bieg pierwszy od wielu miesięcy pociąg z pasażerami – kurs ze Zwolenia. Techniczna możliwość prowadzenia powolnego ruchu nie zmienia jednak faktu, że bardzo duże ułatwienia taryfowe nie odwróciły fizycznego odcięcia znacznej części kraju od sieci kolejowej.
Podanie adresu e-mail oraz wciśnięcie ‘OK’ jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na:
przesyłanie przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, adres: Pl. Bankowy 2, 00-095 Warszawa na podany adres e-mail newsletterów zawierających informacje branżowe, marketingowe oraz handlowe.
przesyłanie przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, adres: Pl. Bankowy 2, 00-095 Warszawa (dalej: TOR), na podany adres e-mail informacji handlowych pochodzących od innych niż TOR podmiotów.
Podanie adresu email oraz wyrażenie zgody jest całkowicie dobrowolne. Podającemu przysługuje prawo do wglądu w swoje dane osobowe przetwarzane przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, adres: Sielecka 35, 00-738 Warszawa oraz ich poprawiania.