Olsztyńska policja. Trzeba przyhamować rowerzystów

Temat rowerzystów „znienacka” wjeżdżających na przejazdy rowerowe nie należy do nowych. Zdania dotyczące tego, kto powinien uważać bardziej, są podzielone. Jedni przychylają się do opinii, że wypatrywanie nadjeżdżających aut leży w gestii niechronionych uczestników ruchu, nawet wówczas, gdy mają pierwszeństwo – w razie wypadku to oni odnoszą obrażenia (w przeciwieństwie do prowadzących samochody, który co do zasady przy takich zdarzeniach nie doświadczają fizycznej krzywdy). Drudzy uważają, że ostrożność powinien zachować przede wszystkim kierujący autem – jeśli cyklista na przejeździe ma pierwszeństwo, to jego ustąpienie jest bezwarunkowym obowiązkiem kierowcy.

Do grupy pierwszej zdecydowanie zaliczają się olsztyńscy policjanci, którzy zaproponowali niedawno wprowadzenie ograniczenia prędkości dla rowerzystów zbliżających się do przejazdów. Czy to dobry pomysł? Szukając odpowiedzi na to pytanie (oraz na pytanie, kto i dlaczego powinien uważać bardziej), warto rozważyć kilka kwestii społeczno - prawnych oraz przyjrzeć się wzorcom z innych krajów.

Prawo stanowione czy prawo dżungli?

Nie da się ukryć, że zdecydowanie bardziej przystającym do cywilizowanej rzeczywistości podejściem jest przesunięcie ciężaru odpowiedzialności na kierujących samochodami. Zasada „silniejszy uważa na słabszego” dominuje w krajach, gdzie bezpieczeństwo rowerzystów jest kilkunastokrotnie większe, niż w Polsce. W trakcie pobytu w Danii czy Holandii można dostrzec diametralną różnicę w zachowaniu uczestników ruchu. Tam dostrzeżenie nadjeżdżającego rowerzysty nie stanowi dla kierowcy problemu – niezależnie od tego, czy dojeżdża drogą podporządkowaną do drogi głównej, czy skręca w prawo, przecinając tor jazdy poruszającego się na wprost cyklisty. Tłumaczenie, że rowerzysta jechał za szybko bądź nie dał się zauważyć, nie ma tam racji bytu.

Przekonanie, iż uważać ma przede wszystkim słabszy (niezależnie od pierwszeństwa lub jego braku), gdyż w razie wypadku cierpi bardziej, trudno traktować inaczej jak próbę wprowadzania tzw. prawa dżungli w ruchu drogowym. Niestety, praktyka pokazuje, że promowanie i utrwalanie tego typu postaw wywiera demoralizujący wpływ na kierujących pojazdami oraz pogarsza ogólne bezpieczeństwo. Polska, gdzie zasada silniejszego ma się całkiem dobrze, stanowi świetny dowód – nasze statystyki bezpieczeństwa należą do najgorszych w Europie.

Zwolnij, choć masz pierwszeństwo

Rozwiązanie mające zachęcić rowerzystów do zwalniania przed przejazdami przez jednię to pomysł dość oryginalny. W Europie próżno szukać podobnych rozwiązań. Chociaż sporo osób w Polsce byłoby gotowych je poprzeć, warto się zastanowić, czy jest sensowne.

Przede wszystkim – należy zauważyć znaczny rozdźwięk oczekiwań wobec uczestników ruchu. Czy ktoś wyobraża sobie policjantów zachęcających kierowców poruszających się drogą z pierwszeństwem, by – w imię bezpieczeństwa, rzecz jasna - zwalniali przed każdym skrzyżowaniem z drogą podporządkowaną? Oczywiście, że nie. Padłby wówczas argument, że to osoba ustępująca pierwszeństwa musi upewnić się, czy może wjechać na skrzyżowanie, nie narażając kogokolwiek na szkodę, a sam pomysłodawca najpewniej zostałby wyśmiany. Zastanawiającym jest, dlaczego w analogicznej sytuacji z przejazdem rowerowym niektórzy momentalnie zmieniają swój tok myślenia i skłonni są poprzeć stosowanie elementów wymuszających zmniejszenie prędkości rowerzystów. Coś, co w przypadku samochodu było nie do pomyślenia, w przypadku dwóch kółek staje się akceptowalne. Podobnie jest z pieszymi – mimo zagwarantowanego prawnie pierwszeństwa na przejściach zwykło się oczekiwać, że przed wkroczeniem na jezdnię najpierw przepuszczą wszystkie nadjeżdżające pojazdy.

Nade wszystko wypadałoby jednak zrozumieć, że to nie prędkość jest tu zasadniczym problemem. Przeciętny rowerzysta porusza się z szybkością ok. 20 km/h. W porównaniu z autami, którym też trzeba ustępować pierwszeństwa na skrzyżowaniach, to relatywnie niska prędkość. Kłopot leży w tym, że polscy kierowcy najzwyczajniej w świecie nie wypatrują rowerzystów, lekceważą ich obecność (silniejszy rządzi) lub nie znają przepisów i nie wiedzą, kiedy cyklista ma pierwszeństwo.

Propozycje podobne do tych, jaką wysunęli olsztyńscy policjanci, wynikają z niezrozumienia przyczyn obecnego stanu rzeczy. Tego rodzaju postulaty świadczą, iż służby porządkowe dostrzegają problem, jednak nie do końca rozumieją specyfikę ruchu rowerowego i nie mają dobrego pomysłu na jego rozwiązanie. Liczba rowerzystów systematycznie rośnie; może czas już, by policja przeanalizowała własne statystyki i podjęła działania faktycznie zwiększające bezpieczeństwo?