Modernizacja przystanków kolejnym krokiem poprawiającym komfort pasażerów

Pasażerowie w polskich miastach mieli okazję w ostatnim okresie poczuć na własnej skórze, jakie możliwości dają nowe pojazdy o lepszym standardzie. Oprócz niskiej podłogi należy wymienić przede wszystkim poprawę systemów informacji pasażerskiej (wyświetlacze elektroniczne, zapowiedzi głosowe), większy komfort termiczny dzięki wydajniejszemu ogrzewaniu i klimatyzacji czy też wygodniejsze siedzenia. W kontekście autobusów nie brakuje także przypadków wykorzystania napędu gazowego, hybrydowego czy nawet elektrycznego, wszystkie pojazdy posiadają zaś cichsze i bardziej ekologiczne silniki. W tej beczce miodu można jednak znaleźć łyżkę dziegciu, jaką jest nieprzystawalność nowoczesnych pojazdów do istniejącej infrastruktury przystankowej. Najbardziej widoczne jest to chyba w przypadku przystanków autobusowych, także ze względu na fakt, że zmiany w parku autobusowym były najpoważniejsze.

Większość problemów związanych z infrastrukturą przystankową jest konsekwencją traktowania peronów jako jedynie mało istotnego składnika komunikacji miejskiej, na którego kosztach budowy można zaoszczędzić. Tymczasem każda podróż zaczyna się i kończy na przystanku. Niewłaściwy kształt tego fragmentu przestrzeni może nie tylko utrudnić, ale wręcz uniemożliwić korzystanie nawet z najbardziej komfortowych pojazdów. Wśród głównych przeszkód, jakie napotykają pasażerowie, można wymienić:

• zbyt wąskie lub zbyt krótkie perony;
• zbyt niskie lub wręcz nieutwardzone perony;
• niewymiarowe zatoki utrudniające zatrzymanie się przy krawędzi;
• brak wiat przystankowych lub zadaszenia w złym stanie technicznym;
• latarnie i słupy przy krawędzi jezdni, utrudniające wsiadanie i wysiadanie;
• brak oznaczenia krawędzi peronowej;
• utrudnienia i przeszkody na drodze dojścia, np. schody.

Dodatkowym elementem, o którym warto pamiętać, są duże różnice pomiędzy przystankami w ramach jednego miasta. Najczęściej obok przebudowanych w ostatnich latach przystanków na obszarach śródmiejskich znajdują się mocno zaniedbane perony, które nie doczekały się większego remontu przez ostatnie ćwierć wieku. Z reguły powodem braku zainteresowania tymi lokalizacjami jest niewielka liczba korzystających z nich pasażerów. W sytuacji jednak, kiedy coraz więcej miast może pochwalić się wyłącznie niskopodłogowymi pojazdami, warto zastanowić się nad zapewnieniem chociaż minimalnego standardu obsługi pasażerów.

Wśród działań na rzecz poprawy komfortu korzystania z przystanków można wymienić remonty istniejącej infrastruktury, przebudowę lub nawet likwidację problematycznych zatok, podniesienie poziomu peronów i instalację krawężników peronowych prowadzących opony autobusów, a także instalację nowych wiat przystankowych. W wielu przypadkach wskazane jest także wydłużenie peronów (stworzenie przystanków podwójnych), a w przypadkach skrajnych niezbędna może okazać się zmiana lokalizacji. Coraz szerzej eksperymentuje się także z systemami oznakowania dla osób niewidomych i niedowidzących, które ma ułatwić samodzielne korzystanie z komunikacji miejskiej wcale nie tak małej grupie pasażerów z problemami wzroku. Z reguły dąży się do oznakowania krawędzi peronowej oraz oznaczenia miejsca oczekiwania/wsiadania, które ułatwią lokalizację drzwi.

Koszty tych działań mogą wydawać się wysokie, należy jednak pamiętać, że koszt nowoczesnych niskopodłogowych autobusów wynosi w zależności od specyfikacji nawet ponad 1,5 mln zł dla 12-metrowego pojazdu, a bez odpowiednio wyposażonych przystanków nie ma możliwości skorzystania w pełni z zalet nowego taboru.

Modernizując przystanki, warto mieć opracowaną docelową wizję tego, jak powinno wyglądać takie miejsce. Niejednokrotnie źle ustawiona wiata może poważnie utrudnić kolejne zmiany. Nie ma również większego sensu inwestowanie w profilowane krawężniki w przypadku zatok, których kształt nie spełnia dzisiejszych wymagań odnośnie do długości i skosów.

Warto podkreślić również, że polskie miasta już w tej chwili wdrażają wcześniej wymienione innowacje. Z reguły ze względu na koszty zmiany wdrażane są przy wykorzystaniu środków unijnych, w ramach dużych, liniowych inwestycji. Taki sposób działania ma pewne ograniczenia (chociażby„granica projektu”, co oznacza, że obok odnowionych przystanków, przez kolejne lata rażą swoim wyglądem zrujnowane wiaty, które nie "załapały się" na unijny projekt), pozwala jednak na zapewnienie jednolitego standardu obsługi na określonym odcinku. Z własnego doświadczenia muszę jednak dodać, że organizatorzy transportu bardzo rzadko dysponują kompletną wiedzą na temat wyposażenia oraz stanu technicznego peronów na swoim obszarze.

Mając na uwadze fakt, że liczba przystanków z reguły przekracza znacznie całkowitą liczbę pojazdów (w przypadku Warszawy autobusów jest trzy razy mniej niż wszystkich peronów na obszarze miasta), widać jak wiele jest do zrobienia w tej dziedzinie. Oczywiście nie chodzi o to, aby w krótkim czasie przebudować wszystkie przystanki, należy jednak odpowiednio informować pasażerów o utrudnieniach, tak aby mogli uwzględnić przeszkody w swoim planie podróży. Jest to bardzo istotne zwłaszcza w kontekście planowania podróży przez osoby o ograniczonej możliwości poruszania się.

W przypadku peronów tramwajowych oraz kolejowych rewolucja przystankowa jest coraz bardziej widoczna. Powstają nowe, wygodne obiekty, a stare odzyskują pierwotny blask lub stają się coraz bardziej dostępne dla pasażerów o ograniczonej mobilności. Teraz warto rozpocząć działania inwestycyjne również w zakresie przystanków autobusowych. Poprawa jakości podróżowania w tym aspekcie jest z pewnością tańsza i wielu sytuacjach zdecydowanie łatwiejsza niż w przypadku transportu szynowego.