Łódź wychodzi spod ziemi

W związku z przebudową trasy W – Z, to jedna z największych w ostatnim ćwierćwieczu inwestycji drogowych w Łodzi, tydzień temu zamknięto dwa śródmiejskie przejścia podziemne – na skrzyżowaniu Piotrkowskiej z ciągiem al. Piłsudskiego – al. Mickiewicza i w ul. Sienkiewicza pod al. Piłsudskiego. Na razie wejścia do nich zostały zastawione barierkami, ale wkrótce zostaną zasypane. Po zakończeniu robót piesi będą bowiem nadal korzystać z przejść na powierzchni.

Prospekty dla samochodów, podziemia dla pieszych

Oba przejścia były pamiątką po inżynierii drogowej lat 70. ubiegłego stulecia. Powstały wraz z całą trasą W – Z i dobrze wpisywały się w charakter, jaki nadano jednemu z dwóch najważniejszych ciągów komunikacyjnych w mieście. Szerokie, dwupasmowe prospekty miały służyć przede wszystkim sprawnej komunikacji pomiędzy największymi blokowiskami a ścisłym centrum, a dopełnieniem dróg kołowych stała się linia tramwajowa o bardzo dobrych jak na ówczesne czasy parametrach – wydzielone torowisko na całej długości trasy pozwalało na rozwinięcie dużych prędkości i szybką wymianę podróżnych oczekujących na peronach przystankowych, a nie na chodniku ulicy.

Pod ziemią na tramwaj, pod ziemią na Piotrkowską

Do prawie wszystkich ważniejszych przystanków leżących pomiędzy pasami arterii zbudowane zostały podziemne dojścia. Niekŧóre z nich tworzą skomplikowane układy ciągów pieszych, jak np. przejście na skrzyżowaniu alej Mickiewicza i Żeromskiego, które stanowi swoisty węzeł pod- i nadziemny. Inne, to koszt niezależnego od pozostałych gałęzi transportu prowadzenia ruchu samochodowego, poprzecinały naturalne ciągi piesze. Jednym z nich była ulica Piotrkowska – w latach 70. normalna ulica z ruchem kołowym, ale też z silną tradycją ruchu pieszego, dziś, na północ od trasy W – Z, deptak.

Dołem do galerii handlowych PRL i III RP

Pod ziemię trzeba było schodzić przemieszczając się nie tylko po samej Piotrkowskiej, ale też pomiędzy leżącymi po dwóch stronach al. Mickiewicza domami towarowymi Central I i Central II, symbolami socjalistycznego handlu i prestiżu. Choć ich rola po 1989 roku wyraźnie spadła, w ostatnich latach sąsiednim przejściem podziemnym dochodziło się także do centrum handlowego Łodzi XXI wieku – leżącej u zbiegu al. Piłsudskiego i Sienkiewicza Galerii Łódzkiej.

Choć likwidacja przejść podziemnych cieszy, trzeba zauważyć, że umożliwienie przecięcia al. Piłsudskiego i al. Mickiewicza w poziomie ziemi odbędzie się bardzo dużym kosztem. Dziś piesi korzystają z tymczasowych pasów przecinających drogę, po zakończeniu przebudowy ruch samochodów ma zostać skierowany tunelem. Koszt całej inwestycji, wraz z budową części nadziemnej, przekracza 300 mln zł.

Kolejne przejście będzie zasypane

Niebawem z mapy Śródmieścia zniknie kolejne przejście – rozległa przeprawa pod ul. Kilińskiego naprzeciw Dworca Fabrycznego. W nowym układzie ulic wokół budowanej podziemnej stacji zejście pod ziemię będzie konieczne tylko dla pasażerów kolei, pozostali będą mogli poruszać się w poziomie ulic. Likwidowane przejście jest najstarszym tego typu obiektem w Łodzi – powstało w 1973 roku i, choć od czasu zamknięcia dworca opustoszało, jest jednym z symboli ostatnich kilku dekad miasta.

Podobnie jak przejścia pod al. Piłsudskiego, gromadziło legalny i nielegalny handel, a niedoświetlone długie i kręte tunele budziły niepokój podczas wieczornych spacerów. Choć charakterystyczny zapach moczu wywoływał odrazę, to właśnie do przejść często zaglądano podczas deszczowych dni, by kupić parasolkę. Wspomnienia z zasypywanych przejść ma każdy mieszkaniec miasta – zlokalizowane w punktach o największym ruchu pieszym stanowiły element codzienności mas. Wraz z urbanistycznym reliktem sprzed niemal pół wieku odchodzi więc też część najnowszej tożsamości miasta.